4+1 تفاوت پروفیل ساختمانی و صنعتی

برخلاف برخی مقاطع فولادی نظیر میلگرد و تیرآهن که اغلب در ساخت‌وساز کارایی دارند، پروفیل‌های فولادی کاربردهای گسترده‌تری داشته و در مواردی همچون ساختمان‌سازی، نرده‌کشی، ساخت ماشین‌آلات، تجهیزات صنعتی و... مورداستفاده قرار می‌گیرند. پروفیل‌ها به دو دسته اصلی پروفیل‌های ساختمانی و پروفیل‌های صنعتی تقسیم می‌شوند و این خود به معنای دامنه کاربردی وسیع آن‌هاست.

حال این سؤال پیش می‌آید که معیار این نوع طبقه‌بندی چیست؟ به چه پروفیل‌هایی صنعتی و به کدام ساختمانی می‌گویند؟ قیمت پروفیل ساختمانی بیشتر است یا صنعتی؟ تفاوت پروفیل ساختمانی و صنعتی چیست؟

در این مقاله با ما همراه باشید تا به‌طور کامل به بررسی فرق پروفیل ساختمانی و صنعتی بپردازیم و به این پرسش‌های کلیدی که در هنگام خرید پروفیل به آن‌ها نیاز پیدا خواهید کرد، پاسخ بدهیم.

   

پروفیل ساختمانی

پس از میلگرد و تیرآهن، پروفیل پرمصرف‌ترین مقطع فولادی ساختمانی است. این مقاطع که اغلب آن‌ها را تحت عنوان قوطی می‌شناسیم، دارای سطح مقطع مربعی و مستطیلی بوده و در نوع ساختمانی به‌منظور ساخت ستون، در و پنجره، اتصالات، نرده‌کشی راه‌پله و... مورداستفاده قرار می‌گیرند. همان‌طور که از نام این محصول پیداست، کارایی آن اغلب در ساخت‌وساز است اما نحوه نام‌گذاری آن بر مبنای ضخامت پروفیل است.

به عبارتی، پروفیل ساختمانی به مقاطعی گفته می‌شود که ضخامت آن‌ها بین 0.5 تا 8 میلی‌متر است. این محصولات به دلیل ضخامت کمتری که دارند، سبک‌تر بوده و به آن‌ها پروفیل سبک نیز گفته می‌شود.

نوع دیگری از پروفیل‌های ساختمانی نیز در بازار موجود است که سطح مقطع آن‌ها پیچیده‌تر بوده و دیگر به آن‌ها قوطی گفته نمی‌شود. این نوع پروفیل‌ها مخصوص ساخت در و پنجره، سقف یا ناودانی هستند. ازجمله این پروفیل‌ها می‌توان به پروفیل آبرو، پروفیل زد، پروفیل لنگه دری، پروفیل فرانسوی و پروفیل سپری اشاره کرد.

 

پروفیل صنعتی

ردپای قوطی پروفیل فولادی را در صنایع مختلف نیز می‌توان یافت. ساخت سازه‌های صنعتی نظیر سوله‌های بزرگ و انبار، اجزای ماشین‌آلات صنعتی، خودروسازی و... نمونه‌ای از کاربردهای پروفیل صنعتی هستند. این محصولات در ضخامت‌های بالاتری نسبت به پروفیل‌های ساختمانی تولید و عرضه می‌شوند و به همین دلیل استحکام، وزن و میزان تحمل بار قوطی صنعتی بیشتر است. چراکه در چنین کاربردهایی امکان وارد آمدن بارها و تنش‌های بیشتر وجود دارد. به همین دلیل، به پروفیل‌های صنعتی پروفیل سنگین هم گفته می‌شود.

   

تفاوت پروفیل ساختمانی و صنعتی

تا به اینجا با پروفیل‌های صنعتی و ساختمانی آشنا شدیم و حالا نوبت به بررسی تفاوت پروفیل ساختمانی و صنعتی است. این مقاطع روش تولید یکسانی داشته و حتی شکل ظاهری آن‌ها نیز مشابه است. بااین‌حال، در پارامترهای ابعادی، وزن، کاربرد و درنتیجه قیمت، متفاوت از یکدیگرند.

 

تفاوت در سایز و ضخامت

نخستین فرق پروفیل ساختمانی و صنعتی، تفاوت در سایز و ضخامت آن‌هاست. پروفیل‌های ساختمانی معمولاً در سایزهای 10 الی 140 میلی‌متر و اغلب به حالت مربعی تولید می‌شوند. درحالی‌که سایز پروفیل‌های صنعتی بالای 50 میل بوده و در برخی موارد به 300 میل هم می‌رسد. ضمن اینکه، پروفیل ساختمانی دارای ضخامت بین 0.5 تا 8 میل بوده و ضخامت پروفیل‌های صنعتی بین 5 الی 16 میل است.

ضمن اینکه، پروفیل‌های ساختمانی اغلب حاوی طول شاخه 6 متری هستند اما پروفیل‌های صنعتی در شاخه 6 و 12 متری قابل‌تولیدند.

   

تفاوت در وزن

همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، پروفیل‌های صنعتی ازنظر ابعاد مقطع بزرگ‌تر از پروفیل‌های ساختمانی هستند. درنتیجه، وزن پروفیل صنعتی سنگین‌تر است. این امر موجب تحمل بار بیشتر پروفیل‌های صنعتی نسبت به ساختمانی می‌شود. همچنین، کاهش بارهای وارده بر سازه بسیار مهم است و یکی از دلایل استفاده از پروفیل‌های با سایز و ضخامت پایین در ساختمان‌سازی همین مورد است.

 

تفاوت در کاربرد

همان‌طور که از نام این دو نوع محصول پیداست، پروفیل‌های ساختمانی در ساخت ستون، خرپاهای بسیار بزرگ، درب و پنجره‌های آهنی، ساخت سقف، ساخت ناودانی، نرده راه‌پله و... کاربرد دارند و پروفیل‌های صنعتی نیز در ساخت ماشین‌آلات صنعتی، خودروسازی، ساخت تجهیزات در صنایع مختلف، ساخت پل هوایی و پل عابر پیاده و... استفاده می‌شوند. ضمن اینکه، دسته دیگری از پروفیل‌ها در ساخت میز و صندلی کاربرد دارند و به آن‌ها قوطی مبلی گفته می‌شود. این پروفیل‌ها نیز به دلیل ظرافت بیشتر معمولاً در دسته پروفیل‌های ساختمانی قرار می‌گیرند.

 

تفاوت پروفیل ساختمانی و صنعتی

قیمت پروفیل ساختمانی در مقایسه با پروفیل صنعتی کاملاً متفاوت است و این اختلاف قیمت، هم به روش تولید و هم به کیفیت مواد اولیه و دقت ساخت مرتبط می‌شود.

در بازار آهن ایران و به دلایل زیر قیمت پروفیل صنعتی گران‌تر از قیمت پروفیل ساختمانی است، چون پروفیل صنعتی:

• از ورق‌های ضخیم‌تر و باکیفیت‌تر (ST52 با آنالیز دقیق) تولید می‌شود.
• در فرآیند ساخت، جوشکاری اتوماتیک و تست‌های کنترل کیفیت سخت‌گیرانه‌تری دارد.
• تلرانس ابعادی و یکنواختی سطح آن باید دقیق‌تر باشد تا در صنایع سنگین، قالب‌سازی و ماشین‌آلات عملکرد بدون خطا داشته باشد.

در مقابل، پروفیل ساختمانی با ورق‌های معمولی‌تر (مثل ورق سیاه ST37) ساخته می‌شود و چون نیاز به‌دقت صنعتی ندارد، هزینه تولید پایین‌تر و درنتیجه قیمت نهایی مقرون‌به‌صرفه‌تری دارد.

با توجه به شرایط بازار معمولاً تفاوت قیمت پروفیل صنعتی و ساختمانی بسته به برند و ضخامت چیزی در حدود ۵ الی ۱۵ درصد است. البته در پروژه‌های صنعتی، ارزش پرداخت این اختلاف کاملاً مشخص می‌شود، چون دوام و دقت محصول در عملکرد نهایی بسیار تأثیرگذار است.

معایب استفاده نادرست از پروفیل ساختمانی و صنعتی به جای یکدیگر

استفاده اشتباه از پروفیل ساختمانی و صنعتی به جای هم یکی از خطاهای رایج در بازار آهن ایران است که می‌تواند هزینه‌های سنگینی برای کارفرما یا پیمانکار ایجاد کند. این اشتباه بیشتر زمانی رخ می‌دهد که خریدار فقط بر اساس قیمت و نه کاربری واقعی تصمیم می‌گیرد. در ادامه، معایب هر یک از این جابه‌جایی‌ها را از منظر فنی و تجربی توضیح می‌دهیم:

۱. استفاده از پروفیل ساختمانی به جای پروفیل صنعتی

در ظاهر استفاده از پروفیل ساختمانی به جای صنعتی باعث کاهش هزینه‌ها می‌شود اما این اشتباه در پروژه‌های صنعتی یا سازه‌های حساس به دلایل زیر بسیار خطرناک است:

• کاهش استحکام و دوام: پروفیل ساختمانی معمولاً از ورق‌های معمولی با تلرانس ابعادی پایین‌تر ساخته می‌شود و برای تحمل فشارهای مکانیکی یا ارتعاش مناسب نیست.
• جوش ضعیف‌تر و خطر شکست در بارگذاری: در خط تولید صنعتی، کیفیت جوش نقش حیاتی دارد. پروفیل ساختمانی جوش ساده‌تری دارد و در برابر تنش‌های پیوسته ممکن است ترک بخورد.
• عدم انطباق ابعادی: دستگاه‌ها و ماشین‌آلات صنعتی به‌دقت میلی‌متری نیاز دارند، درحالی‌که پروفیل ساختمانی تلرانس بالاتری دارد و ممکن است در مونتاژ یا اتصالات دچار مشکل شود.
• ریسک ایمنی بالا: در سازه‌های فلزی یا تجهیزات فشاری، این جایگزینی می‌تواند منجر به شکست سازه و حتی حوادث جانی شود.

۲. استفاده از پروفیل صنعتی به جای پروفیل ساختمانی

برعکسِ حالت قبل، استفاده از پروفیل صنعتی به جای پروفیل ساختمانی خطرناک نیست ولی به دلایل زیر غیراقتصادی و غیرمنطقی است:

• افزایش بی‌دلیل هزینه: پروفیل صنعتی گران‌تر است و در کاربردهای سبک ساختمانی مثل نرده، درب یا چارچوب، نیازی به آن نیست.
• وزن بالاتر و دشواری نصب: به دلیل ضخامت و چگالی بیشتر، کار با آن سخت‌تر است و برای سازه‌های سبک، بار مرده‌ی اضافی ایجاد می‌کند.
• هدررفت سرمایه: در ساختمان‌های مسکونی یا تجاری که استحکام زیاد لازم نیست و استفاده از پروفیل صنعتی نوعی سرمایه‌سوزی محسوب می‌شود.

به‌صورت کلی انتخاب اشتباه نوع پروفیل نسبت به کاربری مدنظر، یا منجر به افت ایمنی و خسارت فنی می‌شود، یا باعث افزایش بی‌دلیل هزینه‌ها و در هر دو حالت، ضرر قطعی است.

سؤالات متداول

1- مهم‌ترین تفاوت پروفیل ساختمانی و صنعتی چیست؟

این محصولات ازنظر سایز، ضخامت، وزن، کاربرد و قیمت متفاوت از یکدیگرند.

 

2- منظور از پروفیل سبک و سنگین چیست؟

پروفیل‌های ساختمانی به دلیل برخورداری از ضخامت و وزن کمتر به پروفیل سبک و پروفیل‌های صنعتی به پروفیل‌های سنگین معروف‌اند.