انواع روش های زنگ زدایی آهن
دسترسی سریع به محتوای مقاله
هرجا که قرار است از آهن استفاده شود، نگرانی برای زنگ زدگی آهن نیز وجود دارد. این فلز بسیار پرکاربرد اما فاقد توانایی نه گفتن به عوامل اکسیدکننده و رطوبت است. بنابراین، اگر در شرایط جوی مختلف حفاظت درستی از آهن به عمل نیاید، این فلز به‌راحتی زنگ می‌زند. به دنبال این زنگ زدگی خواص آهن تحت تأثیر لایه‌های سطحی پوسته‌پوسته و قهوه‌ای‌رنگ قرار می‌گیرد. درنتیجه نیاز است تا با روش‌هایی مناسب، اقدام به زنگ زدایی آهن نماییم. برای مشاهده قیمت آهن به این لینک مراجعه نمایید.
مهم ترین روش های زنگ زدایی آهن
ازآنجایی‌که استفاده از انواع آهن آلات در صنایع مختلف لازم و ضروری است و آهن بخش جدانشدنی از صنعت است، نیاز است تا به‌خوبی نیز از آن محافظت شود. روش‌هایی کاربردی وجود دارند که به‌منظور جلوگیری از زنگ زدن آهن به کار گرفته می‌شوند. اما اگر به هر دلیلی امکان استفاده از روش‌های حفاظتی وجود نداشته باشد یا اینکه در این مورد سهل‌انگاری شود، چگونه باید با آهن زنگ زده کنار بیاییم؟ آیا استفاده از آهن زنگ زده مجاز است؟ چه روش‌هایی برای حذف زنگ آهن وجود دارد؟
شاید برای خیلی از افراد این سؤال مطرح باشد که استفاده از آهن زنگ زده ممکن است یا خیر. در پاسخ باید گفت که زنگ آهن که یک لایه قهوه‌ای‌رنگ سطحی است، خواص آهن را تحت تأثیر قرار می‌دهد و به‌مرور منجر به افت خواص و کارایی آن می‌شود. بنابراین در حالت کلی باید از به‌کارگیری آهن زنگ زده در پروژه‌های عمرانی و صنعتی اجتناب شود. مطالعه مقاله آهن چیست می تواند در درک خواص کاربردی آهن و رفتار زنگ زدگی آن مفید باشد.
بااین‌حال، اگر مقدار زنگ آهن بسیار کم باشد یا اینکه لایه زنگ خیلی نازک باشد و به لایه‌های زیرین آهن نفوذ نکرده باشد، می‌توان از آن استفاده کرد اما بهتر است که از همان مقدار اندک نیز اجتناب شود. حال با این آهن زنگ زده چکار کنیم؟ مهم‌ترین روش‌های حذف زنگ آهن کدام اند؟ در ادامه یک سری روش زنگ زدایی آهن معرفی می‌شود که هم در مقیاس صنعتی و هم در مقیاس کوچک و کاربردهای روزمره می‌تواند مفید باشد.
مهم‌ترین روش‌های زنگ زدایی آهن شامل موارد زیر می‌شوند:
- استفاده از برس سیمی
- سنگ‌زنی سطح آهن و سنباده
- سند بلاست و شات بلاست
- زنگ زدایی با لیزر
- زنگ زدایی با واترجت
- اسیدسیتریک
- استفاده از جوش‌شیرین و آب
- استفاده از سرکه سفید
- ترکیب نمک خوراکی و آبلیمو
- استفاده از مایع ظرف‌شویی و سیب‌زمینی
زنگ زدایی آهن در مقیاس صنعتی
از بین روش‌های گفته‌شده در بالا، برخی بیشتر برای کاربردهای صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرند. استفاده از این روش‌ها برای از بین بردن زنگ آهن موجود بر روی لوازم‌خانگی و ابزارآلات روزمره، چندان به‌صرفه نیست. در ادامه به مهم‌ترین روش‌های زنگ زدایی آهن در صنعت اشاره خواهیم کرد. ضمن اینکه، می‌توان برای پیشگیری از وقوع زنگ آهن، به سراغ مواد جایگزین همچون انواع فولادهای ضدزنگ برویم. در آن صورت، شاید نیاز به اقدامات بعدی برای حذف زنگ آهن نباشد. تفاوت آهن و فولاد را در این لینک بخوانید.
زنگ زدایی آهن با برس سیمی
برس های سیمی یک انتخاب عالی برای از بین بردن زنگ‌زدگی و اکسیداسیون، رنگ، سرباره، پاشش مذاب جوش و سایر آلودگی‌های سطحی ناخواسته با آسیاب‌های زاویه‌ای، آسیاب‌های رومیزی یا مته‌ها هستند. این وسیله چه به‌صورت برس دستی برای کاربردهای روزمره و چه به‌صورت قرارگیری در نوک یک دریل برای زنگ‌زدایی سریعتر در مقیاس صنعتی قابل‌استفاده است. اما باوجود گزینه‌های بسیار زیاد، چگونه برس سیمی مناسب را برای کار انتخاب کنیم؟ در اینجا سه عامل کلیدی برای انتخاب برس سیمی مناسب وجود دارد:
1- نوع سیم: برس های سیمی در سه جنس فولاد کربنی، فولاد ضدزنگ و برنجی موجود است. برنج نسبتاً همه‌کاره است و می‌تواند در اکثر پروژه‌ها مورداستفاده قرار گیرد، درحالی‌که فولاد کربنی و فولاد ضدزنگ بهتر است با انواع مواد خاص جفت شوند.
2- قطر سیم: اصول کلی این است که سیم‌های بسیار ریز تا ریز برای کارهای سبک و سیم‌های متوسط تا درشت برای کارهای سنگین انتخاب شوند.
3- پیکربندی رشته سیم: نوع اول از این دسته، برس های سیمی چین‌دار هستند که در آن رشته‌های جداگانه فقط توسط یکدیگر پشتیبانی می‌شوند و انعطاف‌پذیری بیشتری ایجاد می‌کنند. این نوع، برای کار بر روی سطوح نامنظم، تکمیل سطوح ظریف‌تر، و حذف آلاینده‌های سبک تا متوسط ایدئال هستند. نوع دیگر، برس های سیمی استاندارد Twist Knot ساخته‌شده با رشته‌های سیم مستقیم هستند که به هم تابیده می‌شوند تا رشته‌های سفت تری بسازند.
سنگ‌زنی سطح آهن یا استفاده از سنباده
اگر نمی‌خواهید از مواد شیمیایی برای حذف زنگ آهن استفاده کنید و همچنین می‌خواهید رنگ را به همراه زنگ‌زدگی پاک‌کنید، سنگ‌زنی سطح آهن و یا استفاده از سنباده توصیه می‌شود. هر ابزاری را که انتخاب می‌کنید، همیشه با درشت‌ترین مواد ساینده شروع کنید تا زنگ‌زدگی را از فلز و خراش‌ها پاک‌کنید. هنگامی‌که زنگ‌زدگی از بین رفت، به یک مش ریزتر بروید تا چرخش‌ها و شیارهای ناشی از مش درشت صاف شود. بدین منظور می‌توان از سنباده‌های 150 تا 1500 استفاده کرد.
سند بلاست و شات بلاست
اصول کار دستگاه‌های سند بلاست و شات بلاست شبیه به یکدیگر است. با این تفاوت که جنس و نوع موادی که برای حذف زنگ آهن استفاده می‌شوند فرق دارد. در سند بلاست، از ذرات شن و ماسه استفاده می‌شود و شات بلاست نیز شامل استفاده از گلوله‌های ریز است.
هدف از سند بلاست یا شات بلاست، از بین بردن زنگ‌هایی است که روی سطح یک منطقه فلزی یا سطح دیگری ایجادشده است. زنگ توسط ماسه یا گلوله شکسته شده و سطح زیر آن نمایان می‌شود. زنگ‌زدگی که باعث خوردگی عمیق در سطح شده است اساساً آن قسمت از ساختار را خراب کرده است و سند بلاست و شات بلاست به‌سادگی مناطق مشکل را آشکار می‌کنند.
زنگ زدایی آهن با لیزر
استفاده از لیزر روشی ایمن و بسیار سریع برای از بین بردن زنگ زدگی در هر نوع فلزی ارائه است. این روش، به طور کامل خوردگی فلز بدون پوشش را بدون تغییر در یکپارچگی فلز از بین می‌برد. همچنین آلودگی محیطی بسیار کمتری را به دنبال دارد. به دلیل اینکه استفاده از لیزر هزینه زیادی را در پی دارد، اغلب در صنایع حساس و کاربردهای پیشرفته مانند تعمیر و نگهداری هواپیما، کشتی و وسایل نقلیه زرهی از آن استفاده می‌شود.
در این روش، از نور لیزر متمرکز و با سرعت هزار پالس در ثانیه برای حذف آلاینده‌ها از محصولاتی مانند وسایل نقلیه نظامی، هواپیما و قطعات خودروسازی استفاده می‌شود. زنگ زدایی با پرتو لیزر اغلب 15 برابر سریعتر از روش‌هایی مانند سندبلاست عمل می‌کند.
زنگ زدایی با واترجت
از بین بردن زنگ آهن با واتر جت یک روش بسیار کارآمد و سریع چه در مقیاس صنعتی و چه برای مصارف خانگی است. در این روش از آب با فشار بالا برای حذف لایه‌های سطحی زنگ آهن استفاده می‌شود. این روش یک مزیت دیگر هم دارد و آن قابلیت افزودن حلال‌های شیمیایی به آب به منظور حذف راحت‌تر زنگ آهن است.
زنگ زدایی آهن در کاربرد های روزمره
افزون بر روش‌های یادشده در بالا که اغلب در مقیاس صنعتی و بزرگ کاربرد دارند، یک سری روش‌های دیگر نیز برای حذف زنگ آهن وجود دارند. اگرچه که از روش‌های صنعتی هم برای کاربردهای روزمره و خانگی می‌توان استفاده کرد اما ممکن است صرفه اقتصادی نداشته باشد. روش‌هایی که در ادامه شرح داده می‌شوند برای زنگ زدایی آهن از قطعات آهنی و فلزی در کاربردهای خانگی مفید هستند.
اسیدسیتریک
اسیدسیتریک در فروشگاه‌های مواد غذایی سالم و در راهروی پخت برخی از سوپرمارکت‌ها یافت می‌شود. این ماده در از بین بردن زنگ‌زدگی بسیار خوب عمل می‌کند، اما رنگ و سایر پوشش‌ها را نیز از بین می‌برد. بنابراین ممکن است بهترین روش برای از بین بردن زنگ‌زدگی نباشد. برای استفاده از این روش، سه قاشق غذاخوری اسیدسیتریک را به یک کاسه آب داغ اضافه کنید و فلز زنگ زده خود را به مدت یک روز در آن قرار دهید. روز بعد، زنگ تازه حل‌شده را از روی قطعات فلزی پاک‌کنید.
استفاده از جوش شیرین و آب
جوش‌شیرین، یک ترکیب شیمیایی محبوب که تقریباً در هر خانه‌ای یافت می‌شود، در از بین بردن زنگ‌زدگی از سطح فلز بسیار مؤثر است. فقط یک لایه نازک از مخلوط مرطوب جوش‌شیرین و آب را بر سطح آهن زنگ زده بمالید و آن را بشویید. برای این منظور می‌توان مطابق دستورالعمل زیر اقدام کرد.
جوش‌شیرین را با آب یا پراکسید هیدروژن (برای زنگ‌زدگی سخت) مخلوط‌کنید و خمیر غلیظی تهیه کنید. این محلول اسیدی را به‌آرامی با استفاده از یک پارچه تمیزکننده یا پد روی سطح فلز زنگ زده بمالید و بگذارید حدود 15 تا 20 دقیقه بماند. اکنون، آن ناحیه را با یک ساینده تمیز کنید تا ذرات زنگ‌زدگی از بین بروند. بسته به میزان زنگ‌زدگی، ممکن است لازم باشد این فرآیند را دو بار تکرار کنید.
استفاده از سرکه سفید
برای توصیف قدرت سرکه سفید در پاک‌سازی، باید گفت که آیا چیزی وجود دارد که سرکه نتواند آن را تمیز کند؟ برای مقابله با مواردی که زنگ‌زدگی قابل‌توجهی دارند، آهن زنگ زده خود را در یک کاسه سرکه قرار دهید و بگذارید یک شب بماند. پس از خیساندن خوب، آن‌ها را از سرکه خارج کنید و زنگ‌زدگی را با پشم فولادی یا برس سیمی بشویید. اگر لکه‌های زنگ‌زدگی باقی‌مانده است، این روند را تکرار کنید و آهن را مدت بیشتری خیس کنید. پس از پاک شدن تمام زنگ‌زدگی، آهن را با آب و صابون ظرف‌شویی تمیز و کاملاً خشک‌کنید.
ترکیب نمک خوراکی و آب لیمو
یکی دیگر از روش‌های خانگی برای از بین بردن زنگ‌زدگی سطوح فلزی استفاده از لیمو همراه با نمک فراوان است. نمک به‌عنوان یک ساینده عمل می‌کند درحالی‌که اسیدسیتریک موجود در لیمو، یک واکنش شیمیایی ایجاد می‌کند که به از بین بردن لکه‌های زنگ‌زدگی کمک می‌کند. در این روش می‌توانید یک لیمو را در ظرفی با مقداری نمک فشار دهید و مخلوط را روی قسمت‌های لکه‌دار بمالید یا آن‌ها را جداگانه یکی‌یکی استفاده کنید. درنهایت، پس از چند ساعت، می‌توانید آن را پاک‌کنید تا درخشش ازدست‌رفته را بازگردانید.
استفاده از مایع ظرف شویی و سیب زمینی
بله درست شنیدید. شاید کسی انتظار این ترکیب را برای رفع زنگ آهن نداشته باشد. اما این روش بسیار مقرون‌به‌صرفه و در دسترس است که برای حذف زنگ آهن در کاربردهای خانگی به کار می‌رود. سیب‌زمینی حاوی اسید اگزالیک است که می‌تواند زنگ را در خود حل کند. بدین منظور، باید یک سیب‌زمینی را از وسط نصف کنید و مقداری نمک یا مایع ظرف‌شویی به سطح آن اضافه کنید و آن را روی سطح زنگ‌زده بمالید تا یک واکنش شیمیایی آغاز شود که زنگ را ضعیف می‌کند. بعداً می‌توانید آن را با یک تکه پارچه تمیز کنید.
جمع بندی
روش‌های متنوعی برای زنگ زدایی آهن وجود دارند که با توجه به مقدار زنگ و نوع کاربرد می‌توان هرکدام از آن‌ها را به کار برد.. روش‌هایی مانند سند بلاست، شات بلاست، استفاده از برس سیمی متصل به دریل و سنگ‌زنی با دستگاه فرز ازجمله مهم‌ترین روش‌های حذف زنگ آهن در صنعت هستند. برای کاربردهای روزمره نیز می‌توان از سرکه سفید، مخلوط نمک و لیمو، اسیدسیتریک، جوش‌شیرین و ترکیب مایع ظرف‌شویی با سیب‌زمینی استفاده کرد.