بازار فولاد در رکود یا رشد؟ بررسی رفتار خریداران در پاییز ۱۴۰۴
دسترسی سریع به محتوای مقاله
پاییز ۱۴۰۴ برای فعالان بازار آهن ایران، فصلی پرابهام و پرچالش است. اگر در هفته‌های اخیر قیمت میلگرد، تیرآهن یا قیمت ورق را دنبال کرده باشید، احتمالاً با خود فکر کرده‌اید: «بازار در مسیر رشد است یا رکود؟» واقعیت این است که پاییز امسال ترکیبی از رکود تقاضا، محدودیت عرضه و نوسانات شدید نرخ ارز را به نمایش گذاشته است. در این مقاله به بررسی عرضه، تقاضا، رفتار خریداران و تأثیر سیاست‌های ارزی و انرژی می‌پردازیم و تحلیل می‌کنیم چرا بازار فولاد ایران در این مقطع این‌قدر پیچیده شده است.
سردرگمی ناشی از اخبار متناقض مذاکرات و اثر آن بر قیمت آهن‌آلات
بازار فولاد بیش از هر زمان دیگری به اخبار سیاسی و تغییرات نرخ ارز حساس شده است. یک روز خبر مثبت مذاکرات فضا را آرام می‌کند، روز بعد خبری درباره تشدید تنش‌ها نرخ دلار و در ادامه قیمت آهن آلات را بالا می‌برد. هم‌چنین رشد دلار تمایل به صادرات را افزایش داده که منجر به کاهش عرضه‌های داخلی شده است. بازاری با این درجه از وابستگی به اخبار، طبیعی است که:
- پیش‌بینی‌پذیری نداشته باشد
- خریداران ریسک نکنند
- قیمت‌ها نوسانات سریع و بالایی داشته باشند
در ادامه به بررسی وضعیت‌های مختلف بازار آهن در نیمه دوم 1404 می‌پردازیم:
تقاضا در نیمه دوم سال: خریداران منتظر چه هستند؟
در پاییز ۱۴۰۴ اکثر خریداران، اعم از پیمانکاران و تولیدکنندگان در حالت انتظار و احتیاط هستند.
دلایل اصلی پایین بودن تقاضا:
- نوسانات شدید نرخ ارز: دلار آزاد بین ۱۰5 تا ۱۱5 هزار تومان نوسان داشته و باعث شده خرید در سقف قیمت بسیار پرریسک شود.
- اخبار ضد و نقیض مذاکرات: هر خبر مثبت یا منفی، بازار را دچار هیجان یا سردرگمی می‌کند.
- کمبود نقدینگی در پروژه‌ها: نقدینگی کم شده و بسیاری از پیمانکاران توان خرید عمده ندارند.
نتیجه: بازار در حالت رکود مقطعی اما پرریسک قرار دارد، حتی اگر در نگاه اول به نظر برسد که تقاضا کم است.
کاهش عرضه و مشکلات زنجیره تأمین
عرضه فولاد در پاییز ۱۴۰۴ تحت فشار جدی قرار گرفته است:
- اختلال در زنجیره تأمین: تحریم‌ها و محدودیت بانکی باعث کند شدن واردات قطعات، تجهیزات نورد و مواد افزودنی شده است.
- اولویت‌دهی به صادرات و تولید مقاطع با حاشیه سود بالاتر: بسیاری از واحدهای تولیدی، برای کسب درامد دلاری عرضه داخلی را کاهش داده‌اند.
- کاهش عرضه در بورس کالا: حجم معاملات میلگرد، تیرآهن و ورق کاهش یافته و این مسئله، بازار را متشنج کرده است.
همه این عوامل باعث شده حتی در شرایط رکود تقاضا، قیمت‌ها همچنان افزایشی باشد.
اثر کمبود انرژی و گاز بر خطوط تولید فولاد
زمستان و کاهش دمای هوا، به دلایل زیر هر سال یک چالش بزرگ برای فولادسازان است:
- قطع گاز واحدهای احیای مستقیم و ذوب، باعث کاهش تولید و افت عرضه در بازار می‌شود.
- تأثیر مستقیم بر تیرآهن سنگین و ورق عریض: خطوط تولید این مقاطع انرژی‌بر هستند و کمبود گاز، تولید آن‌ها را محدود می‌کند.
- به همین دلیل، انتظار می‌رود با شروع سردی هوا، بازار تیرآهن و ورق با کاهش عرضه مواجه شود و قیمت‌ها دوباره افزایشی شود.
محدودیت عرضه در بورس کالا و آشفتگی بازار مقاطع
بازار بورس در عرضه محصولاتی نظیر ورق و تیرآهن در پاییز کاملاً آشفته و غیرشفاف شده است:
- تعویق سه هفته‌ای عرضه ورق مبارکه باعث کاهش عرضه ورق، پروفیل، نبشی و ناودانی در بازار آزاد شد.
- عرضه قطره‌چکانی تیرآهن سنگین توسط ذوب‌آهن اصفهان و چند واحد محدود، قیمت‌ها را برخلاف روند رکود عمومی بازار، افزایشی کرده است.
- دلالان از این کمبود محصولات فولادی نهایت بهره را برده و بازار را پرریسک کرده‌اند.
کاهش ۳۳ درصدی تولید تیرآهن؛ عامل گرانی سایزهای سنگین
آمار رسمی نشان می‌دهد: تولید تیرآهن در هفت‌ماهه نخست ۱۴۰۴، نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۳ حدود ۳۳٪ کاهش داشته است.
دلایل:
- فرسودگی خطوط نورد
- کمبود بیلت سنگین و بلوم
- محدودیت عرضه در بورس کالا
- تمرکز تولیدکنندگان بر مقاطع با حاشیه سود بالاتر
نتیجه: قیمت تیرآهن سنگین افزایش یافته و بازار این مقاطع عملاً انحصاری و پرریسک شده است.
رشد صادرات فولاد و تأثیر آن بر کاهش عرضه داخلی و آشفتگی بازار
در پاییز ۱۴۰۴، یکی دیگر از عوامل تأثیرگذار بر نوسانات و آشفتگی بازار آهن‌آلات، رشد قابل توجه صادرات فولاد و محصولات وابسته بوده است. بر اساس آمار رسمی، صادرات کل فولاد کشور ۲۷٪ افزایش داشته و صادرات آهن و فولاد به‌طور خاص ۳۴٪ رشد کرده است.
این موضوع به معنی کاهش نسبی عرضه داخلی و فشار بیشتر روی بازار داخلی است. نکته نگران‌کننده، رشد ۸۲٪ صادرات کنسانتره سنگ‌آهن است که می‌تواند موجب محدود شدن مواد اولیه مورد نیاز برخی تولیدکنندگان داخلی شود. در مقابل، صادرات میلگرد ۱۸٪ کاهش یافته، اما ارزش صادرات ورق‌های فولادی تقریباً سه برابر شده است؛ این مسئله باعث شده تولیدکنندگان ورق داخلی عرضه خود را در بازار داخلی محدود کنند تا از حاشیه سود صادراتی بهره ببرند. نتیجه این ترکیب، افزایش قیمت ورق و پروفیل، آشفتگی در بازار تیرآهن و ایجاد فضای سودجویانه برای دلالان است، به‌طوری که حتی در شرایط رکود نسبی تقاضا، قیمت برخی مقاطع روند صعودی داشته است.
رفتار خریداران در بازار آهن؛ احتیاط، ترس و انتظار
رفتار خریداران در پاییز یک پیام واضح دارد: همه منتظر شفاف شدن روند نرخ ارز هستند.
در بازار فولاد سه نوع رفتار خریدار دیده می‌شود:
۱. خریداران محتاط (گروه بزرگ)
این گروه فقط در زمان نیاز واقعی خرید می‌کنند و ترجیح می‌دهند موجودی انبار را پایین نگه دارند.
۲. خریداران فرصت‌طلب
بازار را به‌صورت روزانه رصد می‌کنند و در کف‌های کوتاه‌مدت خرید می‌کنند؛ اما این گروه به دلیل نوسانات لحظه‌ای، حجم خرید بالایی ندارند.
۳. تولیدکنندگان وابسته به ورق و بیلت
این گروه به دلیل اختلال در عرضه ورق مبارکه و کاهش تولید بیلت سنگین، ناچارند حتی با قیمت بالاتر خرید کنند.
در مجموع، احساس ریسک در بازار به بالاترین سطح در چند سال اخیر رسیده و همین موضوع آرامش خرید را از بین برده است.
راهنمای مدیریت ریسک برای خریداران
- خرید مرحله‌ای به جای خرید سنگین
- استفاده از قراردادهای کوتاه‌مدت هفتگی یا ماهانه
- پایش هم‌زمان بورس کالا و نرخ ارز
این اقدامات باعث می‌شود فعالان بازار از زیان در نوسانات شدید جلوگیری کنند.
چشم‌انداز کوتاه‌مدت و میان‌مدت بازار فولاد
بازار فولاد در پاییز ۱۴۰۴ نه رکود مطلق دارد و نه رشد کامل.
سه سناریوی محتمل:
- رشد دلار و کاهش عرضه زمستانی → افزایش قیمت تیرآهن و ورق
- ثبات نرخ ارز و مدیریت عرضه → ثبات نسبی قیمت‌ها
- بهبود مذاکرات و افزایش صادرات → احتمال کاهش قیمت در برخی مقاطع
به نظر می‌رسد فعالان بازار باید انعطاف‌پذیر و آماده تغییر استراتژی خرید و فروش باشند.
توصیه‌های عملی
- بازار فولاد پاییز ۱۴۰۴ در حالت ترکیبی رکود و نوسان قرار دارد.
- تقاضا پایین است، عرضه محدود و قیمت‌ها غیرقابل پیش‌بینی هستند.
- فعالان بازار باید خرید مرحله‌ای، رصد بورس کالا و نرخ ارز و مدیریت ریسک را در اولویت قرار دهند.
درنهایت، پاییز امسال به ما یادآوری می‌کند: بازار فولاد ایران به اخبار سیاسی، سیاست ارزی و محدودیت‌های انرژی بسیار حساس است و تنها فعالان محتاط و تحلیل‌گر می‌توانند از نوسانات حداکثر بهره را ببرند.
