آشنایی با صفر تا صد فرآیند تولید ورق روغنی
دسترسی سریع به محتوای مقاله
ورق‌های روغنی به دلیل خواص بهبودیافته نسبت به ورق‌های سیاه و نیز قیمت مناسب، بسیار موردتوجه هستند. ازآنجایی‌که بسیاری از مقاطع فولادی مانند نبشی، ناودانی، لوله‌ها، قوطی‌ها و حتی دیگر ورقها مانند ورق‌های گالوانیزه و رنگی از ورق‌های روغنی ساخته میشوند، می‌توان دریافت که با محصولی همه‌کاره مواجه هستیم. آنچه سبب برخورداری این ورق به خواص برتر نسبت به ورق‌های سیاه میشود، در فرآیند تولید آن نهفته است. فرآیند تولید ورق روغنی نه‌تنها بر مشخصات فنی و خواص این محصول اثرگذار است، بلکه قیمت ورق روغنی نیز تحت تأثیر این فرآیند قرار دارد. حال شاید برایتان جالب باشد که چرا به این نوع ورق، ورق روغنی می‌گویند. آیا سطح این محصولات روغنی است؟ پاسخ این پرسش‌ها نیز در فرآیند تولید ورق روغنی نهفته است. پس با ما در تشریح مراحل تولید ورق روغنی همراه باشید.
اهمیت ورق روغنی
ورق‌های فولادی تولیدشده به روش نورد گرم به دلیل ظاهر مات و تیره‌ای که دارند نیاز به پرداخت‌کاری سطحی داشته و برای استفاده در مصارفی که در معرض دید قرار دارند چندان مناسب نیستند. ضمن اینکه، تلرانس ابعادی و اعوجاج در آن‌ها به دلیل قرارگیری در معرض دمای بالا، زیاد است. از طرفی نیز ورق‌های نورد گرم دارای سطحی با حداقل مقاومت به خوردگی هستند و به‌راحتی زنگ می‌زنند. به همین دلیل، ورق‌های روغنی که به روش نورد سرد تولید میشوند استحکام، دوام و کیفیت سطحی بالاتری داشته و بیشتر مورداستفاده قرار می‌گیرند.
کاربردهای انواع ورق روغنی
با توجه به استحکام کششی مناسب، سطح تمام‌شده صیقلی، مقاومت به خوردگی قابل‌قبول و قیمت مقرون‌به‌صرفه، از انواع ورق روغنی در مصارف زیر استفاده میشود:
- تولید لوازم‌خانگی: ساخت بدنه انواع لوازم‌خانگی مانند یخچال، لباسشویی، اجاق‌گاز، کابینت آشپزخانه و...
- صنایع خودروسازی: ساخت قطعات خودرو نظیر گلگیر، فیلترهای هوا و روغن، مخزن سوخت و...
- تولید مقاطع فولادی: ساخت انواع نبشی، ناودانی، لوله و قوطی پروفیل‌های فولادی
مراحل و نحوه تولید ورق روغنی
با توجه به اینکه کارخانه فولاد مبارکه اصفهان بهترین تولیدکننده انواع ورق فولادی ازجمله ورق روغنی در ایران است، برای تشریح مراحل تولید ورق روغنی، خط تولید این کارخانه را موردبررسی قرار می‌دهیم. لازم به ذکر است که تمام ورق‌هایی که آن‌ها را به‌عنوان ورق سرد یا ورق نورد سرد می‌شناسیم، در مرحله اول تولید فرآیند نورد گرم را نیز گذرانده‌اند. اما بهمنظور بهبود خواص سطحی یا کاهش بیشتر ضخامت، تحت عملیات نورد سرد نیز قرارگرفته‌اند. ورق‌هایی که تنها حاصل فرآیند نورد گرم هستند را ورق گرم یا ورق سیاه می‌گویند.
ضخامت کم، لزوم دقت ابعادی بالا در سفارش‌های مشتریان و همچنین انجام فرآیندهای تولید ثانویه (تولید ورق‌های گالوانیزه و رنگی) ایجاب می‌نماید که ورق‌های نورد گرم ابتدا اسید شویی و سپس بهمنظور کاهش ضخامت و رسیدن به الزامات یادشده مجدداً نورد سرد شوند. بهمنظور تولید ورق سرد یا ورق روغنی، ابتدا ورق‌های نورد گرم یا سیاه فرآیند اسید شویی را طی می‌کنند تا هرگونه اکسیدهای سطحی و دوده از سطح این ورقها زدوده شود. سپس با عبور از بین غلتک‌های نورد سرد (پنج غلتکه) ضخامت آن‌ها کاهش می‌یابد. کلاف‌ها یا ورق‌هایی که به‌عنوان ورق نورد سرد به بازار عرضه میشوند دارای ضخامتی در محدوده 0.35 تا 3 میلی‌متر هستند.
محصولاتی که فرآیند نورد 5 غلتکه را طی می‌کنند سختی بالایی داشته و امکان مصرف مستقیم ندارند. لذا بهمنظور نرم کردن ورق‌های فولادی و کاهش ناهمگونی ساختار کریستالی و تنش‌های درونی آن‌ها، فرآیند بازپخت یا آنیلینگ روی آن‌ها انجام میشود. آنیلینگ ورق‌های روغنی در کوره‌های جعبه‌ای و در زمان و دمای متناسب با هر گرید ورق صورت می‌پذیرد و پس‌ازآن ورقها تا دمای محیط خنک میشوند.
سپس بهمنظور موج گیری و افزایش سختی و استحکام سطحی این محصولات، فرآیند نورد پوستهای یا اسکین پاس (Skin Pass) روی ورقها انجام میشود. البته انجام فرآیند نورد پوستهای تنها به دلیل صاف کردن سطح نیست بلکه در برخی موارد توسط این فرآیند زبری مناسب در سطح ورق ایجاد می‌کنند تا پروفیل تنش- کرنش در ورق یکنواخت‌تر شود. توجه شود که دلیل نام‌گذاری این محصولات برخورداری از سطح روغنی نیست بلکه اصطلاح ورق روغنی به تولید این ورقها به روش نورد سرد اشاره دارد. در انتها ورق‌های نورد سرد برای برشکاری در ابعاد استاندارد به‌صورت شیت فابریک یا رول پیچ کردن و نیز بهمنظور حذف موج‌های آن‌ها به خط اصلاح و برش منتقل میشوند.
برترین تولیدکنندگان ورق روغنی در ایران
ورق‌های روغنی پایه و اساس ساخت محصولات گالوانیزه و گالوانیزه رنگی هستند و ازآنجایی‌که مستقیماً نیز به‌صورت محصول جداگانه قابل‌استفاده‌اند، تقاضا برای آن‌ها بالاست. تولیدکنندگان مختلفی در زمینه تولید ورق روغنی مشغول به فعالیت‌اند و حتی می‌توانید برخی برندهای وارداتی را نیز در بازار بیابید. ورق‌های روغنی چینی نمونه‌ای از ورق‌های روغنی وارداتی هستند.
مهم ترین تولیدکنندگان ورق روغنی یا ورق نورد سرد عبارت‌اند از:
- کارخانه فولاد مبارکه اصفهان
- کارخانه صنایع هفت الماس قزوین
- کارخانه فولاد غرب آسیا
این کارخانه‌ها محصولات خود را در گریدهای St12، St13 و St14 تولید و عرضه می‌کنند. این گریدها به ترتیب به ورق روغنی کششی، نیمه‌کششی و فوق کششی معروف‌اند. در بین این تولیدکنندگان، قیمت ورق روغنی فولاد مبارکه به نسبت گران‌تر است. دلیل این امر به کیفیت بالای محصول و اعتبار برند این شرکت مربوط میشود. در جدول زیر می‌توانید مشخصات محصولات تولیدی این سه تولیدکننده ورق روغنی را مشاهده نمایید.
جمع‌بندی
فرآیند تولید ورق روغنی یکی از مهم‌ترین فاکتورها در تعیین قیمت و خواص مطلوب این محصول است. این ورقها به دلیل تولید به روش نورد سرد، حاوی سطح صیقلی، تلرانس ابعادی دقیق‌تر نسبت به ورق سیاه و قیمت گران‌تری هستند. اصطلاح روغنی نیز به دلیل همین کیفیت سطحی مناسب به این ورقها اطلاق میشود. ورق‌های روغنی نورد سرد در مصارفی مانند ساخت لوازم‌خانگی، بدنه خودرو و ساخت مقاطع گالوانیزه کاربرد داشته و توسط کارخانه‌های فولاد مبارکه، هفت الماس و فولاد غرب در ایران تولید میشوند.
سؤالات متداول
1- ورق روغنی به چه روشی تولید میشود؟
این ورقها با فرآیند نورد سرد چند غلتکه و سپس نورد پوستهای بهمنظور بهبود کیفیت سطحی تولید میشوند.
2- برای تولید ورق روغنی از چه استانداردهایی استفاده میشود؟
استانداردهای DIN 1623، JIS G3141، MSC-STD، BS 1449-1، EN 10130 و B53 ازجمله استانداردهای رایج در تولید ورق روغنی هستند.