افزایش هزینه حملونقل و انرژی؛ عامل پنهان در بالا رفتن قیمت آهن
دسترسی سریع به محتوای مقاله
در نگاه اول، نوسان قیمت آهن بیشتر به نرخ دلار، عرضه کارخانهها یا رکود ساختوساز نسبت داده میشود؛ اما یکی از عوامل مهم و کمتر دیدهشده، افزایش هزینه حملونقل و انرژی است؛ فاکتوری که بهصورت زنجیرهای از مرحله تولید تا تحویل نهایی بر قیمت تمامشدهی آهنآلات اثر میگذارد.
در این گزارش، با بررسی روند بازار در سال ۱۴۰۴ و اتفاقاتی مانند اعتصاب رانندگان کامیون، افزایش نرخ سوخت و رشد تعرفه انرژی در صنایع فولادی، نشان میدهیم چگونه این هزینههای پنهان، نقشی تعیینکننده در روند افزایش قیمت آهن در ایران ایفا کردهاند.
هزینه حملونقل؛ تأثیر پنهان بر قیمت آهن
بیش از ۷۰ درصد حمل فولاد در ایران از طریق جاده انجام میشود. تیرآهن، میلگرد، ورق و سایر مقاطع فولادی به دلیل وزن بالا و ابعاد خاص، نیازمند تریلیهای کفی یا ترانزیت هستند. به همین دلیل هرگونه افزایش کرایه حمل، مستقیماً به قیمت تمامشده کالا اضافه میکند. طبق دادههای بازار، در نیمه نخست سال ۱۴۰۴، نرخ کرایه حمل در مسیرهای پرتردد مثل اصفهان–تهران و بندرعباس–مشهد بین ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش یافت. این رشد در حالی اتفاق افتاد که قیمت کارخانهای برخی محصولات فولادی ثابت مانده بود، اما هزینه حمل باعث رشد قیمت در بازار مصرف شد.
روند افزایش کرایه حمل در سه سال اخیر
بررسی دادههای بازار حمل آهنآلات نشان میدهد طی سه سال گذشته، هزینه حمل فولاد رشد چشمگیری داشته است:
اعتصاب رانندگان خرداد ۱۴۰۴ و اثر آن بر بازار آهن
یکی از نقاط عطف سال ۱۴۰۴، اعتصاب رانندگان کامیون در خردادماه بود. این اعتصاب در استانهای ایران مانند اصفهان، مرکزی و فارس باعث شد تا زنجیره تأمین آهن کشور برای چند روز مختل شود. کارخانهها با انباشت بار مواجه شدند، بازار با کمبود عرضه و رکود روبهرو شد و کرایههای حمل جهش ناگهانی پیدا کرد. در همان هفته، کرایه مسیر اصفهان به تهران از حدود ۱۲ میلیون تومان در ابتدای سال به بیش از ۱۵ میلیون تومان د رانتهای نیمه دوم و به 18.5 در نیمه دوم 1404 رسید. این اتفاق موجب شد قیمت روز تیرآهن و میلگرد آجدار در بازار تهران بین ۵ تا ۷ درصد افزایش یابد.
تجربه خرداد ۱۴۰۴ نشان داد که هرگونه اخلالی در بخش حملونقل نهتنها بر هزینه پروژهها اثر دارد، بلکه میتواند کل بازار آهن را وارد موجی از افزایش قیمت و حتی رکود کند؛ چراکه در چنین شرایطی، مصرفکنندگان نهایی از خرید دست میکشند و معاملات بهشدت افت میکند.
افزایش هزینه سوخت و انرژی؛ دومین ضربه به زنجیره فولاد
در کنار حملونقل، افزایش نرخ انرژی یکی دیگر از عوامل پنهان افزایش قیمت آهن است. صنعت فولاد از برق و گاز در خطوط احیا و ذوب گرفته تا سوخت دیزل در بخش حمل و انتقال مواد اولیه یکی از بزرگترین مصرفکنندگان انرژی در ایران است. در سال ۱۴۰۴، افزایش تعرفه برق صنعتی و محدودیتهای مقطعی گازرسانی، هزینه تولید را در بسیاری از کارخانهها بالا میبرد. هر ساعت قطعی برق یا گاز در واحدهای فولادی به معنی توقف خطوط تولید، کاهش بازده و افزایش هزینه تمامشده خواهد بود.
کارخانههای بزرگ مثل ذوبآهن اصفهان و فولاد خوزستان اعلام کردند که در برخی ماهها، هزینه انرژی تا ۱۵ درصد نسبت به سال قبل افزایش یافته است. نتیجه آن، انتقال بخشی از این هزینهها به قیمت نهایی محصولات فولادی است.
زنجیره تأثیر: از انرژی تا قیمت نهایی در بازار آهن
افزایش هزینه انرژی و حملونقل بهصورت زنجیرهای کل بازار آهن را تحت تأثیر قرار میدهد:
- مرحله استخراج و فرآوری مواد اولیه: معادن سنگآهن و واحدهای گندلهسازی به سوخت و حمل وابستهاند. رشد هزینه انرژی و کرایه بار معدنی مستقیماً بر قیمت شمش اثر میگذارد.
- مرحله تولید فولاد: کارخانهها در زمان اوج مصرف برق یا گاز، با افت تولید مواجه میشوند. هزینه توقف تولید یا استفاده از سوخت جایگزین (مثل مازوت) به قیمت تمامشده اضافه میشود.
- مرحله توزیع و فروش: بخش عمدهای از آهنآلات از طریق حمل جادهای جابهجا میشود. افزایش کرایه تریلی یا کمبود ناوگان باعث رشد قیمت در مراکز فروش آهن میشود.
بهعبارتی، حتی اگر قیمت شمش یا دلار تغییر نکند، افزایش هزینههای حمل و انرژی میتواند قیمت روز ورق، تیرآهن یا میلگرد را بالا ببرد.
راهکارهای کاهش هزینه حمل و انرژی برای خریداران آهن
در شرایطی که هزینههای لجستیکی رو به افزایش است، خریداران میتوانند با رعایت چند نکته عملی، بخشی از این هزینهها را مدیریت کنند:
- خرید از نزدیکترین انبار یا نمایندگی معتبر تا مسافت حمل کاهش یابد.
- ترکیب چند نوع مقطع فولادی در یک محموله (مثلاً میلگرد و نبشی) برای استفاده بهتر از ظرفیت تریلی.
- برنامهریزی خرید در فصول کمتقاضا مانند پاییز که نرخ کرایهها معمولاً پایینتر است.
- استفاده از باربریهای معتبر با بیمه کامل تا از خسارت یا تأخیرهای پرهزینه جلوگیری شود.
- انتخاب شرکتهایی با ناوگان اختصاصی حمل فولاد مانند فولاد ایرانیان که نرخ حمل را شفاف و قابل پیشبینی ارائه میکنند.
اثر افزایش هزینهها بر پروژههای عمرانی و رکود بازار
افزایش همزمان هزینه حمل و انرژی، فشار زیادی به بخش ساختوساز و پروژههای عمرانی وارد کرده است. در سال ۱۴۰۴ بسیاری از پیمانکاران گزارش دادند که قیمت تمامشده هر تن آهن تحویلی در کارگاه، بین ۸ تا ۱۲ درصد بیشتر از ابتدای سال شده است. این رشد هزینهها در شرایطی که بازار مسکن و ساختوساز در رکود نسبی قرار دارد، باعث کاهش تقاضا برای آهنآلات شد. خریداران عمده ترجیح دادند خرید را به تعویق بیندازند تا شاید کرایهها به نرخ مشخصی برسد. درنتیجه، بازار وارد فاز رکودی شد که هم فروشندگان و هم خریداران را در بلاتکلیفی نگه داشت.
فولاد ایرانیان؛ مدیریت هزینه حمل در شرایط نوسان
در میان تغییرات نرخ باربری، برخی شرکتها توانستهاند با مدیریت هوشمند لجستیک، تأثیر افزایش هزینه حمل را کاهش دهند. شرکت فولاد ایرانیان با در اختیار داشتن ناوگان اختصاصی تریلیهای کفی و ترانزیت فولادی، موفق شده فرآیند حملونقل آهنآلات را بهینه کند. این شرکت با عقد قراردادهای بلندمدت با رانندگان، استفاده از سیستم بارنامه الکترونیکی، بیمه باربری داخلی و هماهنگی دیجیتال بین انبار و مقصد، توانسته زمان تحویل و هزینه حمل را در حد قابلقبول نگه دارد. به همین دلیل، فولاد ایرانیان در شرایطی که سایر تأمینکنندگان با افزایش کرایه روبهرو بودند، توانست تا حد امکان خدمات تحویل فوری و مطمئن آهنآلات را به مشتریان خود در سراسر کشور ارائه دهد.
چشمانداز و آینده بازار آهن
افزایش هزینههای حملونقل و انرژی در سال ۱۴۰۴، به یکی از اصلیترین عوامل رشد قیمت آهن در ایران تبدیل شد. از اعتصاب رانندگان تا رشد تعرفه سوخت و انرژی کارخانهها، همه دستبهدست هم دادند تا قیمت نهایی محصولات فولادی افزایش یابد. در بازاری که حاشیه سود تولیدکنندگان کاهش یافته و بازار مصرفکنندگان با رکود مواجه است، کنترل هزینه حمل و انرژی میتواند کلید ثبات و تعادل باشد. پیشبینی میشود در سال ۱۴۰۵، با افزایش تدریجی قیمت سوخت و تداوم سیاستهای انرژی، هزینه حمل فولاد همچنان روند صعودی ملایمی داشته باشد. با این حال، شرکتهایی که به سمت دیجیتالیسازی زنجیره تأمین و بهینهسازی مسیرهای حمل حرکت کردهاند، میتوانند اثر این نوسانات را به حداقل برسانند. فولاد ایرانیان ازجمله شرکتهایی است که با سرمایهگذاری در لجستیک هوشمند و ایجاد انبارهای منطقهای، به دنبال ثبات قیمت و تسهیل فرآیند خرید برای مشتریان است.
سؤالات متداول (FAQ)
۱. چرا با افزایش کرایه، قیمت آهن بالا میرود؟
چون هزینه حمل بخش بزرگی از قیمت نهایی آهن است و هر افزایش کرایه مستقیم روی فاکتور خریدار اثر میگذارد.
۲. چطور هزینه حمل آهن را کمتر کنیم؟
با خرید از نزدیکترین انبار فولاد ایرانیان، ترکیب چند نوع مقطع در یک محموله بار و استفاده از ناوگان حمل اختصاصی فولاد ایرانیان.
۳. اعتصاب رانندگان در ۱۴۰۴ چه تأثیری داشت؟
باعث کاهش تقاضا ، کمبود ناوگان، افزایش ۳۰درصدی کرایهها و رشد قیمت تمام شده میلگرد و تیرآهن در بازار شد.
