سقف تیرچه بلوک چیست و چه مزایایی دارد؟
دسترسی سریع به محتوای مقاله
سقف تیرچه بلوک حدود 40 سال است که در ساخت انواع سازه‌های بتنی و فولادی در کشور مورداستفاده قرار می‌گیرد و امروزه تبدیل به یکی از رایج‌ترین و محبوب‌ترین سقف‌ها نزد طراحان و مهندسان شده است. این سقف‌ها جایگزین مناسبی برای سقف‌های طاق ضربی هستند که در گذشته بسیار رایج بوده‌اند. این امر به دلیل مقاومت بیشتر سقف‌های تیرچه بلوک در برابر زلزله است. در ادامه بیشتر با مزایا و کاربردهای انواع سقف تیرچه بلوک آشنا خواهیم شد.
سقف تیرچه بلوک چیست؟
به قطعاتی مستطیلی با ابعاد 40*20*25 بلوک گفته می‌شود که معمولاً از جنس سفال یا بتن هستند. این بلوک‌ها فاقد توانایی تحمل فشار و بارهای زیاد بوده و مستعد شکست ترد هستند. حال اگر بلوک‌ها با تیرچه تقویت شوند، به این عضو تیرچه بلوک گفته می‌شود. سقف تیرچه بلوک یک المان T شکل و نوعی دال یا پست بند یک‌طرفه است که با تعدادی تیرهای موازی و در فاصله مشخص از یکدیگر ساخته شده است و بین این تیرها نیز بلوک‌های بتنی، سفالی و یونولیتی قرار گرفته است. این نوع سقف نوعی دال یک طرفه است.
اجزای اصلی تشکیل‌دهنده سقف تیرچه بلوک شامل تیرچه، بلوک، میلگردهای حرارتی، میلگرد ممان منفی و بتن پوششی می‌شوند. در این اجزا، تیرچه‌ها در نقش تیر فرعی به کار برده شده و یونولیت نیز نقش غیر سازه‌ای و پرکننده دارد. وظیفه میلگردها نیز مهار تیرچه است و شامل انواع میلگرد خرپا سایز 6 یا 8، میلگردهای افت، میلگرد کششی یا میلگرد کف پا سایز 6 الی 16، میلگرد فوقانی خرپا و نیز میلگردهای فشاری سایز 6 یا 8 می‌شوند.
انواع تیرچه بلوک
دسته‌بندی انواع سقف تیرچه بلوک بر اساس نوع تیرچه به کار رفته در آن‌ها صورت می‌گیرد. بر همین مبنا، انواع تیرچه بلوک شامل تیرچه‌های بتنی و فولادی می‌شوند.
تیرچه بتنی
تیرچه بلوک بتنی ارزان‌ترین نوع تیرچه در بازار است که با استفاده از قالب دائمی سفالی یا قالب موقت فلزی و به صورت پیش‌ساخته تولید می‌شود. این نوع تیرچه از بتن و میلگردهای فولادی ساخته شده است که در آن آرماتورها به یک خرپا با مقاومت ایستایی بالا متصل می‌شوند. استحکام کششی سقف‌های غیر فولادی بسیار پایین است و این نوع سقف‌ها تنها موجب افزایش بار مرده در سقف یا دال می‌شوند. از این رو، آرماتورهای فولادی در قسمت کششی تیرچه‌های بتنی جایگزین بتن می‌شوند و از بتن تنها برای پر کردن پاشنه تیرچه که محل قرارگیری آرماتورها است استفاده می‌شود.
تیرچه فلزی یا کرومیت
نوع دیگری از سقف‌های تیرچه بلوک رایج، تیرچه بلوک فلزی است که معمولاً دارای طول 6 متر و وزن 10 کیلوگرم است. این اجزا از تسمه‌ها یا ورق‌های فولادی با عرض کم در قسمت‌های تحتانی و فوقانی خود بهره می‌برند. ازجمله مزایای تیرچه فلزی می‌توان به سرعت بالای اجرای سقف اشاره کرد.
تیرچه صنعتی
تیرچه بلوک صنعتی که به آن مکانیزاسیون نیز گفته می‌شود، از خرپای فلزی ساخته می‌شود و قیمت آن وابسته به مقدار طول و عرض برش خورده از آن است. در تیرچه‌های صنعتی میلگردهای برشی از طریق جوشکاری نقطه‌ای (نقطه جوش) به آرماتورهای پایینی و بالایی متصل می‌شوند.
تیرچه پیش تنیده
نوع خاصی از تیرچه‌های بتنی که مقطع آن‌ها به صورت T است به تیرچه پیش تنیده معروف هستند. در قسمت زیرین این نوع تیرچه‌ها یک سری میلگرد توسط دستگاه‌های مخصوص کشیده شده است و تا زمانی که بتن کاملاً سخت شود در همان حالت باقی می‌مانند. به همین دلیل به این نوع تیرچه، تیرچه پیش تنیده گفته می‌شود.
مزایا و معایب سقف تیرچه بلوک
با اینکه گفته شد سقف تیرچه بلوک به رایج‌ترین سقف مورداستفاده در ساختمان‌های بتنی و فلزی تبدیل شده و جای سقف‌های طاق ضربی را گرفته است، اما استفاده از آن مزایا و معایب دیگری نیز دارد.
مزایای سقف تیرچه بلوک
- نصب آسان و سرعت بالای اجرا.
- قابلیت اجرای هم‌زمان چند سقف.
- برخورداری از وزن سبک و قابلیت حمل آسان.
- برخورداری از خواص عایق حرارتی و صوتی بسیار خوب
- کاهش مصرف بتن در صورت استفاده از بلوک‌های یونولیتی.
- استحکام و دوام بالا در برابر زمین‌لرزه.
- هزینه ساخت کم و مقرون‌به‌صرفه.
معایب سقف تیرچه بلوک
- عدم قابلیت اجرای سقف تیرچه بلوک در سقف‌های مثلثی و قوسی.
- امکان ترک خوردن بخش‌های گچی سقف در طولانی‌مدت.
- عدم برخورداری از ایمنی کافی به دلیل استفاده از میلگردهای جوش داده شده و برش خورده در آن‌ها.
- قابلیت اجرا برای دهانه‌های تا حداکثر 8 متر.
- احتمال وقوع شکست در قسمت پاشنه تیرچه.
- دشوار شدن تعمیر و نگهداری ساختمان برای بازسازی.
- امکان نفوذ آب و رطوبت به دلیل عدم قابلیت عایق‌بندی مناسب.
مراحل و نحوه اجرای سقف تیرچه بلوک
به منظور اجرای صحیح سقف تیرچه بلوک مراحل زیر باید طی شوند:
- قرار دادن تیرچه بین دهانه‌ها
- انجام شمع بندی زیر تیرچه‌ها
- کار گذاشتن بلوک‌ها در میان تیرچه‌ها
- قراردادن میلگردهای حرارتی و افت
- قرار دادن میلگردهای کلاف
- کار گذاشتن میلگردهای ممان منفی
- قالب‌بندی اطراف تیرچه
- بتن‌ریزی تیرچه بلوک
در اجرای سقف تیرچه بلوک باید ابتدا تعدادی تیر T شکل را کنار یکدیگر و بین دهانه‌ها قرار داد. این تیرها توسط عملیات شمع بندی که نقش تکیه‌گاه را ایفا می‌کند در جای خود مستقر می‌شوند. سپس بلوک‌ها در قسمت بالایی سقف قرار می‌گیرند تا تیرچه‌ها به یکدیگر متصل شوند. تیرچه‌ها بر روی تیرهای فرعی قرار می‌گیرند و فاصله بین آن‌ها و بلوک‌ها پر می‌شود. مرحله بعدی قرارگیری میلگردهای تقویتی است که شامل موارد یادشده در بالا می‌شوند. در انتها نیز با قالب‌بندی اطراف تیرچه و بتن‌ریزی دال سقف‌ها، عملیات اجرای سقف تیرچه بلوک به اتمام می‌رسد.
جمع‌بندی
سقف تیرچه بلوک یکی از رایج‌ترین سقف‌های مورداستفاده در ساختمان‌های بتنی و فلزی است که استفاده از آن علاوه بر قیمت کمتر نسبت به دیگر سقف‌ها، از مزایایی مانند وزن سبک‌تر (در صورت استفاده از بلوک یونولیتی)، استحکام بیشتر و سرعت اجرای بالاتر برخوردار است. سقف‌های تیرچه بلوک بر اساس نوع مواد مورداستفاده در آن‌ها شامل انواع مختلف بتنی، فلزی، صنعتی و پیش تنیده می‌شوند.