لیست 10 فلز گرانبها در جهان
دسترسی سریع به محتوای مقاله
بسیاری از سرمایه‌گذاران می‌پرسند گران‌ترین فلز جهان کدام است؟ تهیه فهرستی از گران‌ترین فلزات دنیا دشوار است و به دلیل نوسانات مداوم قیمت هر فلز، همیشه در معرض تغییر است. گران‌ترین فلزات به‌طورکلی به‌عنوان فلز گرانبها و یا فلزات نجیب طبقه‌بندی می‌شوند. فلزات گرانبها به‌عنوان فلزات کمیاب و دارای ارزش اقتصادی بالا تعریف می‌شوند. فلزات نجیب نیز فلزاتی هستند که دچار زنگ‌زدگی نشده یا مقاومت بسیار بالایی در برابر خوردگی دارند. ماهیت شیمیایی منحصربه‌فرد فلزات نجیب آن‌ها را بسیار مفید می‌کند. درنتیجه تقاضا برای این فلزات بسیار بالاست که عامل تبدیل آن‌ها را به گران‌ترین فلزات جهان است. با اینکه اغلب برای مردم قیمت طلا یا محصولات پرکاربردتر صنعتی مانند قیمت آهن و فولاد مهم است، اما اطلاع از رده بندی فلزات گرانبها خالی از لطف نیست.
لیست فلزات گرانبها در سال جدید
فلزات گرانبها به ترتیب قیمت عبارت اند از:
- رودیوم
- پلاتین
- طلا
- روتنیوم
- ایریدیم
- اوسمیوم
- رنیوم
- نقره
- اسکاندیم
- ایندیوم
گران ترین فلزات دنیا
قیمت بسیاری از فلزات گرانبها توسط سه عامل کمیاب بودن، کاربرد و تقاضای بازار تعیین می‌شود. شاید تصور کنید که طلا گران‌قیمت‌ترین فلز موجود در بازار است اما باید گفت که فلزات گران‌تر از طلا نیز وجود دارند. اما به دلیل زیبایی ظاهری و محبوبیت طلا، بیشتر اسم این فلز را می‌شنویم. فلزاتی که از طلا گران‌ترند اغلب کمیاب‌تر از طلا بوده و به‌عنوان فلزات زینتی نیز کاربرد ندارند. بلکه کاربرد آن‌ها در صنایع بسیار حساس و خاص است. در ادامه لیست 10 فلز گران قیمت جهان به ترتیب آورده شده است.
1- رودیوم
رودیوم عنوان گران‌ترین فلز روی کره زمین را یدک می‌کشد. این فلز گرانبهای بسیار غیرمعمول به‌عنوان یک فلز انتقالی بی‌اثر به رنگ سفید نقره‌ای بوده و مقاومت در برابر خوردگی بسیار خوبی دارد. پس از افزایش بیش از 30 درصدی قیمت در سال جاری، خریدوفروش رودیوم یکی از داغ‌ترین معاملات در حال حاضر است. قیمت رودیم در واقع بسیار بیشتر از قیمت طلا است. رودیوم به دلیل کمیاب بودن آن تنها در کسری از مقدار طلا موجود است. اختلاف قیمت زیاد بین طلا و رودیوم به این دلیل است که معادن طلا بسیار بیشتر از معادن رودیوم است. رودیوم فلز گرانبهایی است که به دلیل مقاومت زیاد در برابر خوردگی و حرارت، بیشتر در روسیه، آفریقای جنوبی و کانادا استخراج می‌شود. سطوح بازتابنده این فلز در چراغ‌های جستجو، آینه‌ها و تزئینات جواهرات کاربرد دارد.
2- پلاتین
این فلز بسیار چکش‌خوار بوده و در برابر خوردگی بسیار مقاوم است و به دلیل درخشش فلزی و ظاهر براق آن بسیار ارزشمند است. پلاتین اغلب در جواهرسازی کاربرد دارد اما به دلیل استحکام بالایی که دارد، در ساخت انواع سلاح‌ها، هوانوردی و تجهیزات دندانپزشکی نیز استفاده می‌شود. اگرچه این یک سرمایه‌گذاری پرخطر است، اما پویایی منحصربه‌فرد عرضه و تقاضای پلاتین پتانسیل ایجاد سودهای استثنایی را دارد. بسیاری از سرمایه‌گذاران از اینکه می‌گویند پلاتین کمیاب‌تر از طلا است شگفت‌زده می‌شوند. آفریقای جنوبی، روسیه و کانادا از بزرگ‌ترین کشورهای تولیدکننده پلاتین هستند.
3- طلا
طلا علیرغم اینکه نادرترین فلز در جهان نیست، به دلیل دوام، انعطاف‌پذیری و ظاهر درخشان و زیبا، موردعلاقه‌ترین فلز روی کره زمین است. در بین گران‌ترین فلزات دنیا، طلا در جایگاه سوم قرار دارد. درخشش طلایی و خواص شیمیایی آن را به یک جزء ارزشمند در انواع ماشین‌ها تبدیل کرده است. البته شهرت طلا به‌عنوان یک فلز برجسته و ارزشمند بی‌اساس نیست. طلا به‌عنوان ارز به‌عنوان نماد ثروت، اعتبار و قدرت تقریباً در هر جامعه‌ای مورداستفاده قرار گرفته است و دنیای مدرن نیز از این قاعده مستثنا نیست. این فلز به طور قابل‌توجهی در طول تاریخ برای سکه، جواهرات، و هنر استفاده شده است. آفریقای جنوبی، ایالات‌متحده، استرالیا و چین بزرگ‌ترین تولیدکنندگان طلا هستند.
4- روتنیوم
روتنیوم در لیست گران‌ترین فلزات دنیا در جایگاه چهارم قرار دارد. روتنیوم یک عنصر شیمیایی با نماد Ru و عدد اتمی 44 است که به دلیل مقاومت در برابر عناصر خارجی، اغلب به‌عنوان آلیاژ پلاتین استفاده می‌شود. از این فلز اغلب در دستگاه‌های الکترونیکی استفاده می‌شود. همچنین، می‌توان از آن به‌عنوان آلیاژ برای افزایش سختی و مقاومت پلاتین و پالادیوم استفاده کرد. روتنیوم به‌طور فزاینده‌ای در صنعت الکترونیک به‌عنوان ماده آبکاری برای اتصالات الکتریکی مورداستفاده قرار می‌گیرد. روسیه، آمریکای شمالی و جنوبی و کانادا بزرگ‌ترین تولیدکنندگان روتنیوم هستند.
5- ایریدیم
ایریدیوم یک فلز انتقالی سخت به رنگ نقره ای-سفید است که حاوی دومین چگالی بالا در بین فلزات موجود بر روی کره زمین است. این فلز مقاوم در برابر خوردگی بوده و در شهاب‌سنگ‌ها و پوسته زمین به مقدار زیاد یافت می‌شود. ایریدیوم ظاهری سفید درخشان و نقطه ذوب فوق‌العاده بالایی دارد. این فلز یکی از متراکم‌ترین عناصر روی کره زمین است و به پیشرفت‌های بسیاری در بهداشت، وسایل نقلیه و الکترونیک کمک می‌کند. ایریدیوم مانند سایر فلزات گروه PGM (Platinum Group Metals) به‌عنوان محصول جانبی استخراج نیکل تولید می‌شود و بزرگ‌ترین ذخایر آن در آفریقای جنوبی و روسیه است.
6- اوسمیوم
فلز اوسمیوم به‌عنوان یک عنصر کمیاب در آلیاژها و سنگ معدن پلاتین یافت می‌شود. این فلز حاوی متراکم‌ترین ساختار در بین عناصر طبیعی است و برای ساخت نوک قلم و کنتاکت‌های الکتریکی از آن استفاده می‌شود. اوسمیوم را می‌توان در بخش‌هایی از روسیه و همچنین مناطق شمال و جنوب آمریکا یافت.
7- رنیوم
رنیوم یکی از نادرترین فلزات در پوسته زمین است که در بین نقطه ذوب فلزات دارای سومین نقطه ذوب و جوش بالا است. این فلز یکی از متراکم‌ترین فلزات است و سومین نقطه ذوب بالا را در بین تمام فلزات دارد. مولیبدن که اساساً محصول جانبی معدن مس است، رنیوم را به‌عنوان یک محصول جانبی تولید می‌کند. شیلی، قزاقستان و ایالات‌متحده سه تولیدکننده برتر رنیوم هستند. این فلز برای بهبود استحکام دمابالا به سوپرآلیاژهای پایه نیکل اضافه می‌شود و در موتورهای توربین با دمای بالا کارایی دارد. ساخت کنتاکت‌های الکتریکی و ترموکوپل‌ها از دیگر کاربردهای رنیوم هستند.
8- نقره
نقره از بالاترین رسانایی الکتریکی و رسانایی حرارتی در بین هر فلزی که تاکنون توسط بشر کشف شده است برخوردار است. نقره را می‌توان در پوسته زمین به‌صورت خالص و همچنین در کانی‌هایی مانند کلرارگیریت و آرژانتیت یافت. پرو، چین، مکزیک و شیلی چهار تولیدکننده برتر نقره هستند.
9- اسکاندیم
اسکاندیم در سال 1879 با بررسی طیف مواد معدنی یوکسنیت و گادولینیت در اسکاندیناوی یافت شد. لارس نیلسون، دانشمند سوئدی، نام اسکاندیناویایی را به آن داده است. این فلز رنگ مایل به سفید- نقره‌ای دارد و در طول تاریخ به‌عنوان یک عنصر خاکی کمیاب طبقه‌بندی شده است. این ماده در اکثر ذخایر خاکی کمیاب و اورانیوم وجود دارد، اما تنها از معادن معدودی در سرتاسر جهان استخراج می‌شود.
10- ایندیوم
ایندیوم نرم‌ترین فلز روی سیاره پس از فلزات قلیایی است و یک فلز پس از گذار یا post-transition metals است که حدود 0.21 قسمت در میلیون از پوسته زمین را تشکیل می‌دهد. نقطه ذوب ایندیم کمی بالاتر از سدیم و گالیم است، اما مقداری از لیتیوم و قلع پایین‌تر است. فردیناند رایش و هیرونیموس تئودور ریچر در سال 1863 از روش‌های طیف‌سنجی برای تشخیص آن استفاده کردند. به دلیل وجود خط آبی نیلی در طیف آن، این فلز این دیوم نام‌گذاری شد. چین، کره جنوبی و ژاپن سه تولیدکننده برتر ایندیوم هستند.
جایگاه آهن و فولاد در بین انواع فلز گرانبها
در بین گران‌ترین فلزات دنیا، ما اغلب نام طلا، نقره و پلاتین را می‌شنویم. دلیل آن زیبایی و زینتی بودن طلا و نقره و کارایی بالای پلاتین است. اما هیچ‌کدام از این 10 فلز گران به‌اندازه آهن و فولاد کارایی ندارند. صنعت آهن و فولاد به دلیل نیاز بالای صنایع پایین‌دستی به محصولات فولادی بدون جایگزین بوده و حتی قیمت بالاتر این فلزات گرانبها موجب اهمیت بیشتر آن‌ها نسبت به آهن و فولاد نمی‌شود. با اینکه قیمت آهن و فولاد نسبت به فلزات گرانبهای این لیست و حتی فلزاتی مانند مس، نیکل، روی و غیره ارزان‌تر است، اما ردپای آن را در همه‌جا می‌توان دید. این امر بر خواص ویژه و کارایی همه‌جانبه محصولات فولادی اشاره دارد. بااین‌حال، یکی از اعضای خانواده آلیاژهای آهنی قیمت بالاتری داشته و نسبت به سایر آلیاژهای آهن برتری بیشتری دارد. این آلیاژ همان فولاد ضد زنگ یا استیل است. انواع فولاد ضد زنگ نسبت به آلیاژهای رایج مهندسی گران‌تر بوده و در صنایع حساس‌تری نسبت به فولادهای معمولی مورداستفاده قرار می‌گیرند. اگر می‌خواهید بدانید که چه چیزی سبب برتری استیل نسبت به فولاد و آهن معمولی شده است، پیشنهاد می‌شود مقاله تفاوت آهن و استیل را مطالعه نمایید.
جمع‌بندی
در این مقاله به لیست گران‌ترین فلزات دنیا اشاره شد و دیدیم که این فلزات به دلیل کمیاب بودن، برخورداری از خواص منحصربه‌فرد که در دیگر عناصر یافت نمی‌شود و نیز تقاضای بالا در مقابل عرضه کم، بسیار گران‌اند. شاید عجیب‌ترین چیزی که با این مقاله فراگرفته‌ایم این مورد است که برخلاف تصور عموم، طلا گران‌ترین فلز روی زمین نیست بلکه در جایگاه سوم قرار دارد. البته این لیست همیشگی نبوده و بر اساس میزان تقاضا و استخراج این فلزات در بازه‌های زمانی مختلف، قیمت آن‌ها دچار نوسان شده و ممکن است رده‌بندی آن‌ها در لیست فوق تغییر کند.