مقایسه میلگرد و مفتول از خواص تا کاربرد
دسترسی سریع به محتوای مقاله
حتماً تابه‌حال برایتان پیش آمده وقتی‌که برای خرید میلگرد به یک سایت آهن‌فروشی مراجعه کردید، در بخش محصولات میلگرد با محصولی تحت عنوان مفتول فولادی مواجه شده‌اید. مفتول فولادی محصولی شبیه میلگرد است اما از نظر ابعاد، مشخصات و کاربرد تفاوت‌هایی با میلگرد دارد. انتخاب مفتول و میلگرد موردنیاز برای ساختمان و نیز جلوگیری از به کار بردن اشتباه هر یک از آن‌ها به‌جای دیگری، نیازمند شناخت دقیق و کامل این محصولات است. در ادامه به بررسی تفاوت میلگرد و مفتول از جنبه‌های مختلف می‌پردازیم.
تفاوت میلگرد و مفتول فولادی چیست؟
برای اینکه بتوانیم به‌خوبی تفاوت میلگرد و مفتول را درک کنیم باید ابتدا با تعریف دقیق و اصولی هر یک از آن‌ها آشنا شویم. میلگرد محصولی اغلب فولادی است که دارای سطح مقطع دایره‌ای بوده و به‌صورت ساده یا آجدار تولید می‌شود. میلگردهای رایج موجود در بازار دارای سایز یا قطر 8 الی 40 میلی‌متر و طول استاندارد 12 متر هستند.
مفتول نیز همانند میلگرد، محصولی فولادی با سطح مقطع دایره‌ای اما با قطر کمتر است و در بازار تنها به‌صورت کلاف یافت می‌شود. کمتر بودن قطر مفتول نسبت به میلگرد و عدم برخورداری از آج بر روی بدنه، موجب انعطافپذیری بیشتری آن‌ها نسبت به میلگرد شده است. در کاربرد مفتول‌ها را به شکل یک شبکه درهم‌تنیده مانند توری نیز می‌توانید مشاهده کنید. ازاین‌رو، به آن‌ها توری جوشی هم گفته می‌شود. برای تشخیص بهتر میلگرد از مفتول بهتر است که با نحوه تشخیص سایز میلگرد آشنا شوید تا بتوانید این دو را از یکدیگر متمایز کنید.
تفاوت میلگرد و مفتول از نظر روش تولید
به دلیل اینکه شکل سطح مقطع این دو محصول شبیه یکدیگر است و هر دو نیز فولادی هستند، تا حد زیادی روش تولید مشابهی دارند. اما چون مفتول در سایز کمتری نسبت به میلگرد تولید می‌شود، دفعات بیشتری نورد شده و به تعداد بیشتری از غلتک‌های نورد عبور می‌کند. درواقع، تفاوت میلگرد و مفتول از نظر روش تولید به تعداد پاس عبوری از غلتک‌های نورد مربوط می‌شود. ضمن اینکه، اگر مفتول به‌صورت شبکه‌ای باشد، به این معناست که به‌وسیله روش‌هایی مانند بافندگی یا جوشکاری هر یک از این سیم‌های مفتولی به یکدیگر متصل شده‌اند.
تفاوت مفتول و میلگرد در کاربرد و محل قرارگیری در سازه
میلگرد و مفتول در برخی موارد کاربردهای مشترکی دارند و با هدف افزایش استحکام و پایداری بتن در آن به کار برده میشوند. بااین‌حال، کاربردهای مشترک آن‌ها مستلزم شرایط خاصی است. مثلاً میلگردهای ساده و سایز پایین که فاقد آج هستند، به دلیل انعطافپذیری بیشتر می‌توانند به‌صورت دور پیچ در ستون‌ها یا فونداسیون مورداستفاده قرار گیرند و در این حالت کارایی آن‌ها مشابه مفتول است. اما میلگردهای آجدار به دلیل استحکام و مقاومت بیشتری که دارند اغلب به‌صورت میلگردهای طولی و عرضی در ستون‌ها و فونداسیون به کار برده میشوند.
ضمن اینکه، اگر قطر یا ضخامت دال بتنی کمتر از 30 سانتی‌متر باشد، ترجیح داده می‌شود که از مفتول فولادی استفاده شود. دیگر تفاوت این دو محصول در محل و نحوه استقرار یا قرارگیری آن‌ها در سازه است که بر این اساس مفتول فولادی در وسط دال بتنی با عمق تقریبی 5 سانتی‌متر قرار می‌گیرد و میلگرد نیز در پی یا فونداسیون و ستون‌های بتنی به کار برده میشوند.
تفاوت میلگرد و مفتول از نظر خواص
میلگرد و مفتول فولادی هر دو به‌منظور افزایش استحکام بتن ورد استفاده قرار می‌گیرند تا ضعف بتن که همان تردی زیاد و شکنندگی تحت بارهای کششی است ر جبران کنند. بنابراین، این محصولات استحکام کششی مناسبی دارند. اما ازآنجایی‌که میلگردها به‌صورت آجدار و در سایزهای بزرگ‌تری تولید میشوند، قادرند استحکام بیشتری برای بتن مسلح به ارمغان آورند.
در مقابل، مفتول انعطافپذیری بیشتری داشته و اغلب برای ساخت دور پیچ، شبکه مش بندی، ساخت خاموت و غیره مناسب‌تر است. با اینکه میلگردهای ساده نیز انعطافپذیری خوبی دارند اما به دلیل اینکه مفتول دارای سایز کمتری است، برای کاربردهایی که نیاز به خمکاری دارند از مفتول استفاده می‌شود.
با اینکه مفتول انعطافپذیری خوبی دارد، اما مقاومت آن در برابر نیروهای برشی کمتر از میلگرد است. بنابراین، در کاربرهایی که نیاز به مقاومت برشی است بهتر است از میلگرد استفاده شود. ضمن اینکه، میلگردها دارای مقاومت جوش نقطه‌ای بیشتری نسبت به مفتول هستند.
تفاوت مفتول و میلگرد از نظر میزان حفاظت از سازه
به‌طورکلی، میلگردها مخصوصاً از نوع آجدار دارای مقاومت بیشتری بوده و درنتیجه حفاظت بیشتری را هم برای سازه در برابر نیروهای کششی و برشی به ارمغان می‌آورند. اما این امر به معنای استفاده مطلق از میلگرد نیست. چراکه میلگردها وزن سنگین‌تری نسبت به مفتول داشته و اگر سبک بودن سازه در اولویت باشد، در برخی کاربردها از شبکه مفتول برای افزایش استحکام کششی بتن استفاده می‌شود.
تفاوت میلگرد و مفتول از نظر قیمت و هزینه نصب
به‌طورکلی، قیمت مفتول کمتر از میلگرد است. این امر هم شامل قیمت خود محصول و هم هزینه نصب آن می‌شود. گرانتر بودن قیمت میلگرد نسبت به مفتول به دلیل سایز بالاتر آن و درنتیجه وزن بیشتر است. ضمن اینکه، خواص کششی میلگرد نیز بهتر از مفتول است. شبکه مفتول برای نصب و قرارگیری در بتن نیاز به نیروی کار ماهر ندارد و این امر نیز در کمتر بودن هزینه نصب این محصول دخیل است.
مقایسه میلگرد و مفتول
با توجه به نکات گفته‌شده در بحث تفاوت میلگرد و مفتول، باید گفت که درصورتی‌که نیاز به مقاومت بالاتری است باید از میلگرد استفاده شود. البته باید در نظر داشت که این امر برای مواقعی که این دو محصول کارایی یکسانی دارند قابل اجراست و نمی‌توان این دو را به‌جای یکدیگر به کار برد. میلگرد فولادی در خواص شامل استحکام و قابلیت جوش‌پذیری نسبت به مفتول برتری دارد و در مقابل نیز مفتول سبک‌تر است، انعطافپذیری بیشتری دارد و استفاده از آن هزینه خرید مصالح و نصب را کاهش می‌دهد.
میلگرد بهتر است یا مفتول؟
همان‌طور که اشاره شد، هر یک از این دو محصول در برخی جنبه‌ها نسبت به دیگری برتری دارند و بنابراین نمی‌توان گفت که کدام بهتر است. بنابراین، آنچه تعیین‌کننده است کاربرد و محل قرارگیری میلگرد و مفتول در سازه است. مثلاً در فونداسیون و ستون که نیاز به استحکام کششی بالایی است طبیعتاً باید از میلگرد آن‌هم از نوع آجدار استفاده شود. اما برای ساخت خاموت، دور پیچ ستون و غیره می‌توان هم از میلگرد ساده فولادی و هم از مفتول استفاده کرد. چراکه هر دو انعطافپذیری خوبی دارند اما استفاده از مفتول به این دلیل که وزن سازه را کاهش می‌دهد ارجحیت دارد.
جمع‌بندی
میلگرد و مفتول دو محصول فولادی با سطح مقطع گرد هستند که از نظر سایز و ابعاد، خواص مکانیکی، کاربرد و قیمت و هزینه نصب با یکدیگر تفاوت دارند. کسی که با حوزه آهن‌آلات آشنایی ندارد، شاید نتواند در نگاه اول تفاوت میلگرد و مفتول را تشخیص دهد و این امر موجب خرید اشتباه و به کار بردن آن‌ها به‌جای یکدیگر می‌شود و این‌چنین عدم فراهم شدن الزامات استاندارد طراحی سازه را به دنبال خواهد داشت. بررسی تفاوت‌های این محصولات و مقایسه میلگرد و مفتول در جلوگیری از وقوع چنین پیشامدهایی مفید خواهد بود.
سؤالات متداول
1- میلگرد گرانتر است یا مفتول؟
میلگردها به دلیل اینکه در سایز بالاتری تولید میشوند و سنگینترند، قیمت بیشتری دارند.
2- تفاوت میلگرد و مفتول چیست؟
این دو از نظر استحکام، انعطافپذیری، محل قرارگیری در سازه و کاربرد، روش تولید و قیمت و هزینه نصب متفاوت از یکدیگرند.
3- کدام میلگردها قابل‌استفاده به‌جای مفتول هستند؟
میلگردهای سایز پایین و از نوع ساده یا بدون آج مانند میلگردهای سایز 5.5 الی 10 چنین قابلیتی دارند.