ابزارهای اندازه گیری سایز میلگرد و روش کار با آنها
دسترسی سریع به محتوای مقاله
با اینکه در هنگام خرید میلگرد سایز و سایر مشخصات فنی آن مشخص میشود و در برگه کنترل کیفی نیز این اطلاعات موجود است، اما ممکن است این اطلاعات به هر طریقی فراموش شده و یا امکان دسترسی به برگه کنترل کیفی میسر نباشد. در چنین مواقعی باید از روشهای دیگری برای تشخیص سایز میلگرد استفاده کنیم. روشهایی که برای این منظور مورداستفاده قرار میگیرند بسیار متنوع بوده اما آنچه اهمیت دارد، دقت محاسبه و در دسترس بودن ابزارهای اندازهگیری است. در ادامه مهمترین روش های اندازه گیری سایز میلگرد را بررسی میکنیم.
سایز میلگرد چیست؟
سایز میلگرد بیانگر قطر اسمی آن برحسب میلیمتر است که برای میلگردهای ساده و آجدار بین 8 تا 40 مرسوم است. دقت شود که منظور از سایز میلگرد چه در میلگرد ساده و چه در میلگرد آجدار، مقطع دایرهای آنها است و وجود آج بر روی این محصولات در محاسبه سایز لحاظ نمیشود. میلگردها در سایزهای مشخصی تولید میشوند که به آنها سایزهای استاندارد گفته میشود و سایر سایزها که در این محدوده قرار نمیگیرند چندان رایج نبوده و تنها بهصورت سفارشی تولید میشوند.
اهمیت تشخیص سایز میلگرد
سایز میلگرد مهمترین فاکتور در محاسبه وزن میلگرد است و با آن نسبت مستقیم دارد. هرچه سایز افزایش یابد، به وزن میلگرد نیز افزوده شده و استحکام و دوام آن هم بیشتر خواهد شد. از طرفی، سایز میلگرد بهطور غیرمستقیم با قیمت این محصولات در ارتباط است. میلگردهای سایز بالاتر به دلیل وزن بیشتری که دارند، گرانترند. تشخیص سایز میلگرد علاوه بر موارد یادشده، در دستیابی به ملزومات طراحی و مقدار مقاومت موردنیاز در بتن و بخشهای مختلف ساختاری ساختمان اهمیت بسزایی دارد. مخصوصاً زمانی که به برگه خرید و یا کنترل کیفیت میلگرد دسترسی ندارید و بخواهید از این مقاطع فولادی در فونداسیون، ستون و غیره استفاده کنید.
روش های اندازه گیری و تشخیص سایز میلگرد
روشهایی که برای تشخیص سایز میلگرد وجود دارند متنوع بوده و هر یک از میزان دقت و مزایا و معایب خاصی بهره میبرند. ملاک استفاده از این روشها باید در درجه اول میزان دقت عدد اندازهگیری شده باشد. اما در برخی موارد به ابزارهای مخصوص دسترسی نداریم و بهناچار باید استفاده از روشهای دیگر اکتفا کنیم. در ادامه رایجترین روش های اندازه گیری قطر میلگرد آورده شدهاند که برخی از آنها دقت بسیار بالایی داشته و روشهای اصولیتری هستند اما برخی دیگر تقریبی بوده و تنها درصورتیکه به سایر روشها و ابزارهای اندازهگیری دسترسی ندارید باید از آنها استفاده کنید. کاربرد هر سایز میلگرد نیازمند شناخت دقیق اندازه قطر، مقاومت و سایر خواص آن است.
محاسبه سایز میلگرد با کنترل چشمی
شاید بگویید که چطور میشود تنها با نگاه کردن به میلگرد، سایز آن را تشخیص داد! این امر هم ممکم و هم غیرممکن است. افرادی که سالهای زیادی در زمینه آهنآلات کار کردهاند شاید بتوانند بهطور تقریبی قطر میلگرد را بهصورت چشمی حدس بزنند اما به دست آوردن سایز میلگرد به این روش آن هم بهصورت دقیق غیرممکن است.
اما با استفاده از یک ترفند ساده چنین چیزی ممکن میشود. برخی کارخانهها میلگردهای سایز مختلف را با رنگهای خاصی در قسمت مقطع آنها از یکدیگر متمایز میکنند. بنابراین، اگر بدانید که رنگهای مقطع میلگرد هر کارخانه بیانگر کدام سایز است، میتوانید با مشاهده چشمی بهراحتی به سایز آن پی ببرید. البته این روش تنها قبل از فرآیند برش میلگرد قابلاستفاده است. چراکه ایجاد برش در مقطع میلگرد، رنگ مقطع آن را از بین میبرد.
نحوه تشخیص سایز میلگرد با دست
این روش شاید حتی عجیبتر از روش قبلی به نظر برسد! در حالت عادی تشخیص سایز میلگرد با انگشتان دست غیرممکن است. اما کسانی که سروکار آنها با این محصول است، بند انگشتان خود را اندازهگیری کرده و از آن بهعنوان ابزار سنجش سایز میلگرد استفاده میکنند! این روش نیز دقت بسیار کمی دارد و نمیتوان از طریق آن قطر میلگردهایی که سایز آنها به یکدیگر نزدیک است را تشخیص داد.
استفاده از شابلون برای محاسبه سایز میلگرد
شابلونها ابزارهایی ابتکاری و ساخته دست مهندسین ساختمان هستند که به روشی بسیار ساده و دقیق میتوان بهوسیله آن قطر میلگردهای مختلف را محاسبه کرد. این شابلونها برای هر سایز میلگرد از موادی همچون فیلمهای رادیویی یا سی دی، ورقهای نازک، کانال کولر و یا روبان ساخته میشوند. بر روی این ابزارها اندازه قطر میلگرد درج شده است و اگر میلگرد در حفرهای که در لبه شابلون قرار دارد بهطور کامل و بدون فشار و ایجاد شکستگی در شابلون جا شود، مشخص میشود که سایز میلگرد و عددی که بر روی شابلون بهعنوان قطر میلگرد درج شده است همخوانی دارد.
استفاده از گیج اندازه گیری قطر میلگرد
گیجها ابزارهایی از خانواده شابلون هستند با این تفاوت که از جنس فولاد ضد زنگ ساخته میشوند. این وسیله ابزاری مخصوص برای اندازهگیری سایز میلگردهای آجدار با سایز 12 الی 28 میلیمتر است. استفاده از گیج برای تشخیص سایز میلگرد مزایایی ازجمله محاسبه سریع و دقت بالا را به دنبال دارد.
استفاده از کولیس برای محاسبه قطر میلگرد
کولیس رایجترین ابزار اندازهگیری مهندسی برای تمامی قطعات است. استفاده از کولیس برای محاسبه قطر میلگرد سبب شده تا با دقت بسیار بالایی بتوان قطر این محصولات را محاسبه کرد. توجه شود که هنگام اندازه گیری سایز میلگرد با استفاده از کولیس، باید سه نوع قطر را مدنظر قرار دهید که شامل قطر اسمی، قطر زمینه و قطر خارجی میشوند. مثلاً میلگرد 16 دارای قطر اسمی 16 میلیمتر، قطر زمینه 15 میلیمتر و قطر خارجی 18 میلیمتر است.
تشخیص سایز میلگرد با استفاده از ترازو
وزن کردن میلگرد به ابزارهای نهچندان عجیبوغریب نیاز داشته و با یک ترازوی دقیق میتوان این عمل را انجام داد. سپس با استفاده از فرمول وزن میلگرد، میتوان وزن را به سایز آن ارتباط داد. فرمول سایز برحسب وزن میلگرد به شرح زیر است:
(7.86 * 3.14 * طول) / (4000 * وزن) = 2 (سایز)
این مسئله را با ذکر یک مثال روشن میکنیم. مثلاً فرض کنید وزن یک شاخه 12 متری میلگرد برابر 5 کیلوگرم است. با قرار دادن این اعداد در فرمول بالا خواهیم داشت:
67.53 = (7.86 * 3.14 * 12) / (4000 * 5) = 2 (سایز)
مقدار بهدستآمده برابر با سایز به توان 2 است. حال اگر از این عدد جذر گرفته شود، به عدد 8.21 میرسیم که مشخص میکند سایز این میلگرد 8 میلیمتر است.
جمعبندی
تشخیص سایز میلگرد زمانی که به برگه کنترل کیفی محصول دسترسی نداشته و یا از زمان خرید آنها مدت زیادی گذشته است، یکی از دغدغههای کارفرمایان در هنگام شروع ساختوساز است. روشهای متنوعی برای اندازه گیری قطر میلگرد وجود داشته که از بین آنها کولیس، گیج، شابلون و استفاده از فرمول وزن بسیار دقیق و سریع بوده و از اعتبار بالایی برخوردارند. روشهای دیگری نیز مانند استفاده از تخمین چشمی، اندازهگیری با انگشت دست، استفاده از آچارفرانسه و غیره هم وجود داشته که روشهای چندان دقیقی نیستند و درصورتیکه به ابزارهای مناسب دسترسی ندارید میتوانند کمککننده باشند.
سؤالات متداول
1- بهترین روش برای محاسبه سایز میلگرد کدام است؟
استفاده از کولیس، شابلون و گیج هم بسیار دقیق بوده و هم با سرعت بالایی میتوان از طریق آنها سایز میلگرد را مشخص کرد.
2- آیا با آچارفرانسه میتوان سایز میلگرد را محاسبه کرد؟
درصورتیکه آچارفرانسه مدرج شده باشد میتوان از آن برای اندازهگیری سایز میلگرد استفاده کرد.
3- تشخیص سایز میلگرد از طریق چشمی چگونه است؟
برای این منظور باید به رنگ مقطع میلگردها قبل از اینکه برش زده شوند توجه کرد. لازمه این امر شناخت هر رنگ متناسب با سایز تولیدی توسط کارخانه است.