شش ماه جنگ، چگونه بازار جهانی فولاد را تحت تأثیر قرار داد؟

وقتی پوتین نیروهای خود را در پشت مرز اوکراین مستقر کرد، شاید کسی انتظارش را نداشت که این اقدام تا چنین مرحله ای پیش رود که بر جنبه های مختلف زندگی بشر و نیز صنایع گوناگون سایه سیاه افکند. تأثیر جنگ روسیه و اوکراین بر قیمت‌های جهانی محصولات فولادی که این دو کشور از تولیدکنندگان اصلی آن به شمار می‌روند، بر کسی پوشیده نیست. این جنگ علاوه بر تأثیر مستقیم بر اقتصاد فولادی این دو کشور، بر بازار فولاد سایر کشورها نیز اثر گذاشته و منجر به تمرکز آن‌ها بر روی بازارهایی شده است که در شرایط جنگ، تولید و صادرات را به دست گرفته‌اند. این شرایط چگونه ارزیابی می‌شود و چه آینده‌ای در انتظار بازار جهانی فولاد است؟ فشار بر روی قیمت‌ها تا چه زمانی ادامه خواهد داشت؟ آمار تولید و صادرات روسیه و اوکراین در خلال جنگ به چه صورت است؟

تاثیر جنگ اوکراین بر بازار آهن و فولاد ایران و جهان

تاثیر جنگ بر وضعیت فولادسازان اوکراین

از دست دادن کنترل بر دو کارخانه بزرگ مستقر در ماریوپول یعنی آزوفستال و ایلیچ استیل، که متعلق به فولادساز بزرگ اوکراینی متین وست بود و همچنین مشکلات لجستیکی و تدارکاتی منجر به کاهش شدید تولید فولاد اوکراین شد. بر اساس گزارش انجمن جهانی فولاد، اوکراین 4.82 میلیون تن فولاد خام در ژانویه تا ژوئن 2022 تولید کرده است که این مقدار در مقایسه با مدت مشابه در سال گذشته (12.73 میلیون تن)، به میزان 62.14 درصد کاهش یافته است. هم‌زمان نیز، فولادسازان اوکراینی با محاصره و تصرف بندرها توسط نیروهای روسی مواجه شده‌اند.

بر اساس نقشه‌های منتشرشده توسط وزارت دفاع اوکراین در 22 آگوست، تمام بنادر اصلی دریای آزوف و همچنین بندر خرسون که ارتباط رودخانه‌ای با دریای سیاه دارد، تحت کنترل روسیه است. در همین حال، بنادر اصلی دریای سیاه برای همه کشتی‌ها به‌جز کشتی‌هایی که غلات و محصولات مرتبط و کودهای شیمیایی ازجمله آمونیاک را حمل می‌کنند، طبق توافق اخیر با دولت روسیه مسدود هستند. در محافل سیاسی بحث‌هایی وجود دارد مبنی بر اینکه ممکن است محصولات فولادی نیز در معامله غلات در ازای کاهش تحریم‌های غرب علیه فولاد روسیه گنجانده شود که می‌تواند به رونق صادرات فولاد کمک کند. بااین‌حال هنوز چیزی رسمی اعلام نشده است.

درنتیجه انسداد بندر، فولادسازان اوکراینی مجبور شدند از گزینه‌های جایگزین برای حمل‌ونقل محصولات خود استفاده کنند، اما این گزینه‌ها برای حفظ فعالیت صادرات مناسب کافی نیست. برخی از مسیرهای جایگزین شامل تحویل کالا به اروپا با کامیون و راه‌آهن و همچنین حمل‌ونقل از بنادر دریای سیاه در رومانی و بلغارستان و از بنادر دریای بالتیک در لهستان است.

"قبل از جنگ، صادرات 80 درصد فلزات آهنی و 70 درصد سنگ‌آهن اوکراین از طریق بنادر اودسا و میکولایف انجام می‌گرفته است"

به گفته الکساندر کالنکوف، رئیس اتحادیه ملی فولادسازان Ukrmetallurgprom، گذرگاه‌های راه‌آهن موجود قادر به عبور بیش از 1900 واگن در روز نیستند، درحالی‌که ظرفیت‌های صادراتی کشور به حداقل 3400 کامیون در روز نیاز دارد.

وضعیت فولادسازان روسیه پس از جنگ

تولید فولاد در روسیه نیز در دوره پس از جنگ کاهش یافته است. بر اساس گزارش Worldsteel، روسیه در هفت ماهه اول سال جاری 41.43 میلیون تن فولاد تولید کرده است که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 6.96 درصد کاهش داشته است. بااین‌حال، در ماه آگوست، یک مقام از روسیه گفت که کاهش قابل‌توجهی در مصرف داخلی نیز وجود دارد. درنتیجه، استفاده از ظرفیت صنعت فولاد از میانگین 93 درصد به 80 درصد کاهش یافته است. وی افزود که نرخ بهره‌برداری از ظرفیت برای کارخانه آهن و فولاد Magnitogorsk و Severstal به ترتیب 62 و 72 درصد است. این کاهش عمدتاً ناشی از تأثیرات تحریم‌های غرب علیه این کشور به دلیل تهاجم این کشور به اوکراین بود.

اتحادیه اروپا هفت بسته تحریمی علیه روسیه شامل تحریم‌های عمومی که خدمات بانکی، بیمه، کشتیرانی و همچنین تحریم‌هایی که مستقیماً صنعت فولاد و برخی از شرکت‌کنندگان اصلی آن را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اعمال کرده است. به‌عنوان‌مثال، تحریم‌ها علیه الکسی مورداشوف (مالک Severstal)، همراه با ممنوعیت حمل‌ونقل تمام‌شده فولاد از روسیه به اتحادیه اروپا، Severstal را که تأمین‌کننده اصلی فولاد تخت روسیه به اروپا بود، از این بازار خارج کرد و این فولادساز را مجبور کرد که بر روی تولید داخلی تمرکز کند و یا با بازاریابی به دنبال بازارهای جایگزین باشد. قبل از جنگ، این شرکت عمدتاً بر فروش پرسود فولاد نهایی در اروپا متمرکز بود، اما اخیراً شنیده شده بود که در ترکیه و آسیا اسلب را با قیمت‌های نسبتاً پایین عرضه می‌کند.

تحریم‌های غرب به میزان قابل‌توجهی تعداد خریدارانی را که مایل و قادر به لمس محصولات ساخت روسیه بودند کاهش داد. ترکیه، مکزیک، چین و تایوان به مراکز اصلی صادرات روسیه تبدیل شدند. درحالی‌که تعداد خریداران بالقوه کاهش یافت، قیمت‌ها نیز شروع به کاهش کردند و فشار قابل‌توجهی بر بازار جهانی فولاد وارد شد. لازم به ذکر است که روسیه 40 درصد از تولید فولاد خود را صادر می‌کرد. ولادیمیر لیسین، سهامدار اصلی شرکت آهن و فولاد نوولیپتسک (NLMK) گفت: "واضح است که بخشی از بازار صادرات برای ما بسته است. نه NLMK و نه سهامداران آن هنوز تحت تحریم مستقیم قرار نگرفته‌اند."

همچنین کاهش فعالیت در بازار روسیه وجود دارد و مازاد 40 درصدی ایجاد شده است (که به‌طور سنتی صادر می‌شد) که 10 تا 15 درصد از آن هنوز می‌توانند خروجی پیدا کنند. او گفت. "بقیه کجا می‌رود؟ بازار داخلی هرگز این‌قدر مصرف نکرده است." در نیمه اول سال 2022، NLMK کاهش 1 میلیون تنی فروش را نسبت به سطح پیش‌بینی‌شده گزارش کرد. طبق پیش‌بینی‌های این شرکت، کل صنعت متالورژی روسیه به دلیل جنگ این کشور با اوکراین، 30 تا 50 درصد از بودجه خود را از دست خواهد داد. اخبار مربوط به بازار اسلب و بیلت روسیه را در این صفحه دنبال کنید.

تاثیر جنگ اوکراین و روسیه بر بازار آهن و فولاد

افزایش فشار بر قیمت‌ها

با کاهش شوک اولیه جنگ و افزایش قیمت محصولات فولادی، قیمت‌های روسیه شروع به کاهش کردند زیرا تأمین‌کنندگان با وجود تحریم‌ها تلاش کردند مشتریان را جذب کنند. این امر باعث تحریک رقابت در سطح جهانی به‌ویژه در بخش فولاد نیمه‌تمام شد (بیلت و اسلب بیشترین سهم صادرات فولاد روسیه را به خود اختصاص داده‌اند) که به‌نوبه خود تأثیر منفی بر بازار جهانی فولاد نهایی داشت. به‌عنوان‌مثال، از 24 آگوست، صادرات شاخص بیلت فولادیfob دریای سیاه، CIS، به‌طور متوسط 521.33 دلار در هر تن در ماه بود که نسبت به میانگین 672.20 دلار در هر تن در فوریه، 22.44 درصد کاهش داشت.

به گزارش یک منبع ترکیه‌ای، تحریم‌ها علیه محصولات روسیه بازار جدیدی را برای آن‌ها ایجاد کرد که قیمت محصولات طویل فولادی ترکیه را کاهش داد. ارزیابی قیمت برای میلگردهای فولادی صادراتی بندر اصلی فوب ترکیه تا به امروز به‌طور میانگین 641.60 دلار در هر تن در ماه بوده که نسبت به میانگین 746.25 دلار در هر تن در فوریه 14.02 درصد کاهش داشته است.

به گزارش یک منبع تولیدکننده مستقر در امارات متحده عربی، بیلت روسی ارزان‌قیمت، بیلت ایران را نیز تحت‌فشار قرار داد که به‌نوبه خود خریداران داخلی را وادار کرد تا قیمت‌های درخواستی میلگرد را کاهش دهند. ارزیابی هفتگی قیمت شمش فولادی، صادرات و بنادر فوب ایران به‌طور متوسط 448.88 دلار در هر تن بود که تا ماه اوت، 23.38 درصد از 585.88 دلار در هر تن در ماه فوریه کاهش یافته است. همچنین، یکی از تاجران از ترکیه گفته است که روسیه قیمت‌های بسیار پایینی ارائه می‌کند به گونه‌ای که در برخی بازارهایی که هنوز تحریم نشده‌اند، مانند خاور دور، ترکیه، خاورمیانه و آفریقا، شکستن قیمت‌ها اتفاق می‌افتد. اخبار مربوط به بازار بیلت صادراتی ایران را در این لینک دنبال کنید.

در همین حال، در اروپا، جنگ روسیه علیه اوکراین موجی از خرید وحشتناک را در طول فوریه تا مارس ایجاد کرد و قیمت فولاد تخت و بلند به‌طور چشمگیری افزایش یافت و به قله‌های تاریخی جدید رسید و رکوردهای تابستان 2021 را شکست. بااین‌حال، ریسک‌پذیری بازار اخیراً بدتر شده است که عمدتاً به دلیل کاهش تقاضای کاربران نهایی و انباشت بیش‌ازحد موجودی ناشی از خرید وحشتناک قبلی است. همچنین، به گفته منابع، قابل‌ذکر است که تولید خودرو در اروپا به دلیل کمبود شدید قطعات کاهش یافته است که انتظار نمی‌رود تا پایان سال 2022 برطرف شود.

تغییر جریان تجارت

اختلال در جریان تجارت یکی دیگر از اثرات مهم جنگ بر بازار جهانی فولاد بود. به‌ویژه، ناپدید شدن اوکراین از بازار صادرات جهانی فولاد فرصت‌هایی را برای تأمین‌کنندگان اروپایی و آسیایی فراهم کرده است. در سال 2021، ایتالیا 2.39 میلیون تن اسلب وارد کرد. اوکراین بزرگ‌ترین تأمین‌کننده آن بود که 73.6 درصد از کل آن را به خود اختصاص داد و پس‌ازآن روسیه قرار داشت. هنگامی‌که اوکراین صادرات اسلب به این کشور را متوقف کرد، خریداران برای پر کردن این شکاف به تأمین‌کنندگان آسیایی یعنی هند، چین و اندونزی روی آوردند.

در بازار ورق نیز وضعیت مشابهی مشاهده شده است. یکی از تأمین‌کنندگان از اوکراین گفت: «به نظر من خریداران دائمی ورق ما در اروپا و در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا بیشترین تأثیر را داشتند زیرا ما سهم زیادی از بازار را داشتیم» و افزود که این حجم از آن زمان با تأمین‌کنندگان آسیایی و اروپایی جایگزین شده است.

بازار آهن خام در ایالات‌متحده نیز بسیار تحت تأثیر قرار گرفت، زیرا اوکراین و روسیه حدود دو سوم عرضه آهن خام وارداتی خود را پوشش دادند.

این تأمین‌کننده اوکراینی گفت: "بازار آهن خام در ایالات‌متحده نیز بسیار تحت تأثیر قرار گرفت، زیرا اوکراین و روسیه حدود دو سوم عرضه آهن خام وارداتی آن را پوشش دادند. خریداران آنجا به‌طور کامل آهن خام روسی را رد کردند، درحالی‌که ما (تأمین‌کنندگان اوکراینی) هنوز هم می‌توانیم تناژهای نسبتاً محدودی ارسال کنیم." خریداران آهن خام در ایالات‌متحده مجبور شده‌اند مصرف آهن خام خود را کاهش دهند و مصرف بریکت را افزایش دهند. در همان زمان، رزرو آهن خام ایالات‌متحده از برزیل در ماه مارس تشدید شد. یکی از تأمین‌کنندگان آهن خام از برزیل گفت: "هر مقدار آهن خامی که می‌توان در برزیل تولید کرد، تولید شد، حتی آن دسته از تولیدکنندگانی که معمولاً روی عرضه بیلت تمرکز می‌کردند، آهن خام را می‌فروشند."

همچنین، درحالی‌که جهان غرب به دنبال جایگزین‌هایی برای حجم اوکراین و روسیه بود، تأمین‌کنندگان روسی از مشتریان آسیایی حمایت می‌کردند. قیمت‌های پایین و مشکلات نسبتاً کم در پرداخت‌ها و بانک‌ها، تایوان را به یک واردکننده فولاد نیمه‌تمام و HRC از خاور دور روسیه در آوریل و می تبدیل کرد. به گفته منابع، صادرات روسیه به تایوان عمدتاً توسط بازرگانان مستقر در چین یا امارات انجام شده و علیرغم روابط قوی تایوان با ایالات‌متحده صورت گرفته است.

همچنین، چین که با وجود جنگ، متحد بسیار نزدیک روسیه است، حجم قابل‌توجهی فولاد نیمه‌تمام روسیه را وارد کرده است. چین در ماه ژوئن 239496 تن ورق فولادی وارد کرد که نسبت به سال قبل 917 درصد افزایش داشت. بر اساس آمار گمرک چین، حدود 122423 تن از این مجموع از روسیه خریداری شده است. از سوی دیگر، جنگ روسیه و اوکراین منجر به کاهش تجارت بین روسیه و دیگر متحد آمریکا یعنی فیلیپین شده است. به گفته منابع بازار، تفاوت اصلی بین وضعیت تایوان و فیلیپین در این است که اکثر بانک‌های فیلیپینی هنوز از رسیدگی به محموله‌های روسی خودداری می‌کنند و این امر پرداخت را بسیار دشوار می‌کند.

منبع: www.fastmarkets.com